Tư duy phản biện là tư duy quan trọng giúp bạn giải quyết mọi vấn đề trong cuộc sống đơn giản và dễ dàng hơn. Để có được tư duy phản biện tốt, bạn cần rèn luyện đều đặn hằng ngày. Vậy rèn luyện tư duy phản biện như thế nào cho hiệu quả? Hãy cùng Cẩm Nang Mua Bán tham khảo 7 cách rèn luyện tư duy phản biện ngay sau đây.
Tư duy phản biện là gì? Critical thinking là gì?
Tư duy phản biện hay có tên tiếng anh là Critical Thinking là một quá trình tư duy biện chứng bao gồm sự phân tích và đánh giá thông tin theo nhiều góc nhìn khác nhau. Cách tư duy này giúp bạn làm sáng rõ vấn đề và khẳng định được sự đúng sai trong những thông tin được tiếp nhận hằng ngày. Tư duy phản biện có sự lập luận logic, rõ ràng, đầy đủ các dẫn chứng kết hợp cùng sự tỉ mỉ và công tâm.
Tư duy này được áp dụng rất rộng rãi và phổ biến trong đời sống. Không chỉ trong học tập hay giải quyết công việc. Ví dụ phổ biến nhất của tư duy phản biện áp dụng vào đời sống là tìm ra hướng giải quyết mới cho một vấn đề đã cũ.
Ví dụ, đối với việc kinh doanh online, để tiết kiệm chi phí vận hành, không chỉ có một cách duy nhất là thu đầy đủ phí vận chuyển.
Thay vì thu phí vận chuyển của khách hàng, nhiều người bán hàng đã tăng giá món hàng và ưu đãi miễn phí vận chuyển. Nhờ đó, công việc kinh doanh vừa thuận lợi hơn. Khách hàng cũng hài lòng hơn.
Ví dụ đối với việc học tập, với cùng một đề bài, thay vì áp dụng đủ các bước từ A – Z dài dòng và mất thời gian để giải quyết, người có tư duy phản biện sẽ tìm hiểu mục đích của từng bước. Sau đó tìm cách để cải thiện các bước thực hiện công việc sao cho nhanh chóng, thuận tiện hơn.
Vai trò của tư duy phản biện trong đời sống
Tư duy phản biện có vai trò quan trọng và là một phần không thể thiếu trong đời sống hiện nay:
Thứ nhất, tư duy phản biện là tư duy cần thiết ở mọi lĩnh vực. Dù bạn làm bất cứ ngành nghề gì thì khả năng suy nghĩ rõ ràng, lập luận sắc bén và logic sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề nhanh chóng, hiệu quả hơn. Tư duy phản biện là 1 trong những tài sản quý giá giúp bạn trở thành nhà lãnh đạo thành công.
Thứ hai, tư duy phản biện giúp bạn phát triển bản thân, cải thiện khả năng ngôn ngữ. Người lãnh đạo là người có khả năng thuyết phục, sử dụng ngôn từ linh hoạt với lý lẽ sắc bén. Những thông tin được đưa ra liên kết chặt chẽ với nhau, thể hiện tư duy logic. Do đó, để phát triển bản thân, bạn cần phải rèn luyện và phát triển tư duy phản biện của mình.
Thứ ba, tư duy phản biện còn thúc đẩy nền kinh tế tri thức. Những ngành công nghiệp khoa học hiện đại đòi hỏi khả năng tư duy của con người ngày càng cao. Với tư duy phản biện tốt, bạn có thể linh hoạt tiếp thu kiến thức mới, sáng tạo điều mới dựa vào giá trị cốt lõi. Những kỹ năng này giúp bạn và doanh nghiệp liên tục cải tiến và phát triển về phía trước.
Tham khảo các tin đăng tìm việc làm tại Muaban.net:
![[HCM] Tuyển Lao Động Phổ Thông (Tạp Vụ/Bán Hàng/Thu Ngân) Đi Làm Ngay](https://cloud.muaban.net/images/thumb-glist/2024/04/07/151/39e06900aef94e83abe8a7cd27c9bbf5.jpg "Rèn luyện tư duy phản biện hiệu quả bằng 7 cách đơn giản")
Phân loại critical thinking
Hiện nay, tư duy phản biện được biến đến với 2 loại phổ biến là tư duy phản biện tự điều chỉnh và tư duy phản biện ngoại cảnh.
Tư duy phản biện tự điều chỉnh
Tư duy phản biện tự điều chỉnh là tư duy phản biện được hình thành do quá trình bạn tự tranh biện với những suy nghĩ trong nội tâm của mình. Khi đứng trước các vấn đề trong cuộc sống, bạn thường đưa ra nhiều đánh giá khác nhau, có đúng và sai. Người có tư duy phản biện tự đánh giá và tranh đấu các luồng suy nghĩ này để đi đến kết luận hoàn chỉnh nhất.
Những người có tư duy phản biện tự điều chỉnh đều là người điềm tĩnh, suy nghĩ sâu sắc và lý trí. Chúng ta rất ít khi thấy những người này đưa ra kết luận nóng vội và không có sự suy nghĩ.
Tư duy phản biện ngoại cảnh
Tư duy phản biện ngoại cảnh là việc mà bạn đưa ra ý kiến của bản thân để phản biện lại những ý kiến của người khác về cùng 1 vấn đề. Loại tư duy này thường dễ gặp trong quá trình làm việc nhóm, khi các thành viên cùng thảo luận về vấn đề nào đó. Mỗi cá nhân thường có hướng giải quyết khác nhau và cả nhóm phải cùng phân tích, phản biện để đi đến kết luận chung.
Nhờ những suy nghĩ, quan điểm trái chiều mà vấn đề được nhìn nhận đa dạng và khách quan hơn. Từ đó, những giải pháp được đưa ra tổng quát và phù hợp nhất.
Các cấp độ trong tư duy phản biện
Tư duy phản biện được chia thành 6 cấp độ cụ thể như sau:
Cấp độ 1: Nói, nghĩ rõ ràng về nội dung, thông điệp cụ thể
Đây là cấp thấp nhất trong tư duy phản biện và cũng là vấn đề mà nhiều người còn đang gặp phải. Nhiều người chưa học được cách suy nghĩ và nói rõ ràng về 1 vấn đề nào đó. Họ thường nói liên tục nhiều vấn đề khác nhau, mà không rõ ý nghĩa từng vấn đề. Cách trình bày như này khiến người nghe cảm thấy khó chịu khi không hiểu được thông điệp mà người nói đang truyền tải.
Cấp độ 2: Nói, suy nghĩ có cấu trúc về nội dung
Những người ở cấp 2 có thể nói rõ ràng và có cấu trúc nội dung khi nói về 1 vấn đề nào đó. Người nghe có thể hiểu được ý mà người nói muốn truyền đạt. Cấu trúc ở đây thường bao gồm 3 phần chính là: Mở đầu, nói vào chủ đề và kết luận.
Cấp độ 3: Tranh luận cơ bản và hiểu 3 thành phần ARE
Cấp độ 3 của tư duy phản biện thường được bắt gặp trong những buổi thuyết trình hay tranh luận. Có nhiều người cùng nói về 1 vấn đề với nhiều quan điểm khác nhau. Tất cả đều dùng minh chứng, lập luận logic để bảo vệ quan điểm của mình. Chỉ những người có minh chắc rõ ràng, ngôn từ sắc bén với lập luận chặt chẽ sẽ khiến đối phương cảm thấy thán phục.
Cấp độ 4: Tranh luận hiệu quả, hiểu giả thuyết đang áp dụng vào vấn đề
Ở cấp độ này, người tham gia tranh biện hiểu được giả thuyết, lý lẽ mà mình áp dụng. Những ý kiến tranh biện là sự xây dựng, tích cực vì 1 mục tiêu chung. Đồng thời trong quá trình phản biện, bạn cần phải hiểu được những ý ngầm được tác giả gửi vào trong đó.
Cấp độ 5: Thực hành thường xuyên tư duy phản biện trong mọi lĩnh vực
Việc thực hành tư duy phản biện thường xuyên giúp bạn nhìn nhận các vấn đề trong cuộc sống theo hướng tích cực hơn. Bạn sẽ có được tư duy logic trong việc đánh giá các vấn đề, không bị cảm xúc chi phối quá nhiều. Thực hành tư duy phản biện hằng ngày giúp bạn linh hoạt hơn, nhanh chóng nắm bắt được thông tin mới.
Cấp độ 6: Tư duy phản biện là chính chúng ta, thể hiện đủ 8 phẩm chất trí tuệ
Ở cấp độ này, tư duy phản biện là bạn là 1 thể thống nhất. Bạn có đủ các phẩm chất tốt đẹp như can đảm, chính trực, cảm thông, công bằng, bền bỉ và khiêm tốn.
7 Cách rèn luyện tư duy phản biện
Không tự nhiên mà có được tư duy phản biện tốt, bạn cần phải trau dồi và rèn luyện tư duy này hằng ngày. Dưới đây là 7 cách giúp bạn rèn luyện tư duy phản biện cho hiệu quả tốt nhất. Chỉ với 20 phút mỗi ngày, bạn hoàn toàn có thể thuần thục tư duy phản biện.
Đánh giá sự việc theo chiều hướng khách quan nhất
Điểm quan trọng nhất của tư duy phản biện chính là sự khách quan. Khi đánh giá về sự vật hiện tượng, bạn không nên quá coi trọng ý kiến cá nhân của mình . Ý kiến cá nhân của bạn chỉ là 1 chiều và không thể hiện được hết về vấn đề. Hãy mở rộng tư duy, đặt mình vào những vị trí khác nhau để suy nghĩ, bạn sẽ có ý kiến khách quan hơn khi nói về vấn đề nào đó.
Hệ thống hóa cụ thể các vấn đề
Hệ thống hóa cụ thể các vấn đề là cách giúp bạn nhanh chóng nắm được thông tin và có tư duy nhanh hơn. Đối với các vấn đề phức tạp, bạn nên chia tách chúng thành những ý nhỏ hơn và hệ thống lại theo.
Bạn có thể tự do sáng tạo cách hệ thống của mình nhưng phải đảm bảo cách làm của bạn không bỏ sót chi tiết của vấn đề.
Đặt câu hỏi 5W1H cho vấn đề
Mỗi khi có vấn đề xảy ra, thay vì nhanh chóng phán xét, nhận định bạn nên đặt câu hỏi. 5W1H là hệ thống câu hỏi quen thuộc có thể đặt ra cho mọi tình huống khác nhau. Bạn cần ứng dụng sao cho hợp lý khi phân tích về sự việc.
5W1H là hệ thống các câu hỏi What, why, who, where, when và how. Khi bạn đặt 6 câu hỏi này cho 1 vấn đề cụ thể và trả lời nó. Mọi khía cạnh trong vấn đề đó đều được làm sáng rõ.
Đưa ra các câu hỏi giả định ở khía cạnh khác cho một vấn đề
Đưa ra những câu hỏi giả định cho 1 vấn đề là yếu tố kích thích tư duy phản biện của bạn phát triển. Khi nhìn vào vấn đề nào đó, bạn hãy học cách đặt câu hỏi, giả sử theo nhiều hướng khác nhau. Không chỉ rèn tư duy phản biện, việc đặt câu hỏi giả định còn giúp khả năng phân tích, lập luận của bạn phát triển hơn.
Suy nghĩ về vấn đề ở chiều hướng ngược lại
Một trong những hướng rèn tư duy phản biện hiệu quả là suy nghĩ theo chiều ngược lại. Bạn có thể tự đưa ra ý kiến trái chiều với giải pháp sẵn có hay ý kiến của người khác. Sau đó, bạn đứng giữa hai luồng ý kiến để đánh giá tính đúng sai của các quan điểm. Tin chắc rằng tư duy phản biện của bạn sẽ phát triển nhanh chóng.
Tập phân tích kết quả do người khác đưa ra trước khi công nhận
Bạn không nên chấp nhận ngay kết quả do người khác đưa ra mà cần phân tích chúng trước khi đưa ra ý kiến. Mọi thông tin đều cần kiểm chứng lại và nó giúp bạn có được nhiều góc nhìn hơn. Đưa ra những ý kiến, lập luận của bản thân giúp bạn nâng cao tư duy phản biện.
Thu thập các bằng chứng thực tế cho một vấn đề cần chứng minh, giải quyết
Tư duy phản biện chỉ đúng khi bạn có lập luận sắc bén với dẫn chứng thực tế chính xác, rõ ràng. Nếu như không có minh chứng, mọi lời lẽ của bạn chỉ là sáo rỗng và không được công nhận. Do đó, trước khi đưa ra ý kiến về vấn đề nào đó, hãy tìm dẫn chứng cụ thể và chính xác.
Tham khảo một số sách hay về rèn luyện tư duy phản biện
Ngoài 7 cách rèn luyện tư duy phản biện trên, bạn có thể tìm đọc một số những cuốn sách sau giúp bạn rèn luyện tư duy phản biện hiệu quả:
Sách Tư duy nhanh chậm
Đây là cuốn sách tư duy quen thuộc của nhiều độc giả không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Tư duy nhanh chậm nói về tính phí lý và hợp lý của con người trong suy nghĩ, trong tư duy. Theo cuốn sách này, có hai dạng tư duy khác nhau cùng tồn tại trong 1 người là tư duy nhanh: cảm tính, thường được sử dụng, tự động và tư duy chậm: có sự logic, ý thức cao và ít khi được sử dụng.
Sách Lối mòn của tư duy cảm tính
Đây là một trong những cuốn sách hay nhất nói về tư duy, trong đó có tư duy phản biện. Theo dõi cuốn sách này, bạn sẽ biết được những hành vi tác động đến tư duy cảm tính của mình và những cách giúp ta vượt qua nó. Khi tư duy quá lối mòn, bạn sẽ khó tiếp nhận cái mới và tự biến mình trở nên cũ kỹ, cảm tính.
Sách Rèn luyện tư duy phản biện
Cuốn sách này là chìa khóa giúp bạn rèn luyện tư duy phản biện nhanh chóng hơn. Trước khi phản biện về bất cứ điều gì, bạn phải học cách lắng nghe và tìm kiếm thông tin. Càng có nhiều thông tin hữu ích, bạn càng có tư duy rộng mở với suy nghĩ chặt chẽ.
Sách Kỹ năng tư duy phản biện của người Nhật
Người Nhật là một trong những dân tộc kỷ luật, chăm chỉ, có nền kinh tế tri thức cao. Một trong những nguyên nhân giúp họ thành công là khả năng tư duy phản biện tốt. Với cuốn sách này, bạn được tìm hiểu về những phương pháp giúp tư duy mở rộng hơn. Các kiến thức được viết rất dễ hiểu và bạn có thể thực hành mọi lúc, mọi nơi
Sau khi đã nắm chắc thì áp dụng vào các vấn đề trong học tập, rèn luyện. Cuối cùng, khi nhuần nhuyễn thì mới áp dụng vào công việc.
Phản biện và việc thích tranh cãi, chỉ trích rất dễ bị nhầm lẫn. Nên nếu chưa luyện tập đủ, bạn không nên áp dụng vào công việc. Đồng nghiệp của bạn có thể sẽ hiểu lầm thành bạn là người thích chỉ trích.
Muaban.net hy vọng với những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tư duy phản biện. Và biết cách luyện tập một cách thật hiệu quả.
Ngoài ra, để tìm hiểu thêm về vấn đề này, bạn có thể tìm sách hay về tư duy phản biện ở mục mua bán tại Muaban.net.
>>>Tham khảo thêm:
- Tiền xu phong thủy với 5 loại nổi bật nhất và ý nghĩa
- Cơ sở hạ tầng là gì? Những điều cần biết về cơ sở hạ tầng
- Thuế chuyển quyền sử dụng đất và những điều cần biết
