Tất niên là gì? Phong tục tất niên đặc trưng tại 3 miền Bắc – Trung – Nam

Tất niên là một bữa tiệc sum họp gia không thể thiếu trong nền văn hóa Việt Nam trong dịp chào đón năm mới và tạm biệt năm cũ. Vậy tất niên là gì, tất niên ở mỗi vùng miền có gì khác nhau, hãy cùng Muaban.net tìm hiểu trong bài viết này nhé! 

1. Tất niên là gì?

Tất niên (hay còn gọi là tiệc tất niên, lễ tất niên,…) là một nghi thức nhằm ghi nhận việc kết thúc một năm cũ và chuẩn bị bước sang năm mới. Theo nghĩa Hán Việt thì “tất” có nghĩa là hết, hoàn thành, xong; còn “niên” có nghĩa là năm; Tất niên tạm dịch là hoàn thành một năm.

Trong nghi thức, tất niên là một buổi tiệc, một buổi liên hoan cuối năm để bước sang năm mới (Tết Tây) hoặc vào ngày 29 Tết Âm Lịch. Vào buổi chiều hoặc tối của ngày này, buổi tiệc tất niên sẽ được tổ chức và mời những người bạn, gia đình đến tham dự. Tất niên là lúc sum vầy gia đình và tụ họp bên nhau, đây là một nét đẹp trong văn hóa Việt Nam nói riêng và văn hóa phương Đông nói chung.

2. Ý nghĩa bữa cơm tất niên trong đời sống của người Việt

Vậy ý nghĩa của tất niên là gì? Tất niên chính là dịp mà những thành viên trong gia đình tụ họp lại, cùng trò chuyện với nhau và nhìn lại một năm cũ đã qua, đồng thời chuẩn bị cho một năm mới đến gần tốt đẹp hơn. Tùy vào phong tục tập quán ở mỗi nơi, gia chủ có thể mời thêm bạn bè hoặc những người thân thiết với gia đình đến tham dự.

3. Nét độc đáo trong phong tục cúng tất niên 3 miền ở Việt Nam

Tại mỗi miền, người dân sẽ có khẩu vị và phong tục khác nhau, vì thế mâm cúng tất niên cũng sẽ có sự khác nhau trong các món ăn trên cỗ. Tuy khác nhau, những món đặc trưng trong nền văn hóa Việt Nam vẫn được xuất hiện trên mâm cỗ của mỗi nhà.

Ngoài ra, MuaBan.net luôn cập nhật tin đăng việc làm mới nhất bạn có thể tham khảo:

3.1 Tất niên tại miền Bắc

Theo quan niệm của người Bắc, mâm cúng tất niên thường có 4 bát và 4 đĩa được bày trên mâm. Thịt gà, giò, chả quế, thịt lợn và đĩa xôi gấc là những thức có trên đĩa cúng để cầu mong may mắn trong năm mới. Trên mâm cúng của miền bắc gồm có các bát: Chân giò hầm măng, miến dong và mọc nấm thả, ngoài ra còn có canh bóng thả,…

Ngoài những món cơ bản trên, nhiều gia đình còn biến tấu bữa tất niên này với các món như: Bóng nấu thập cẩm, miến nấu lòng gà, mọc, nộm và dưa hành muối, thịt đông, nem rán, nộm, gà tần, móng giò hầm măng lưỡi lợn,…

3.2 Tất niên tại miền Trung

Tùy vào hoàn cảnh ở miền Trung, tất niên sẽ có món mặn gồm thịt heo, thịt gà, hoặc cả hai loại, các món xào, canh,… Gia đình nào khá khẩm thì có thêm đĩa bát miến Huế, đĩa thịt đông, chả Huế, đĩa dưa món, bát canh măng khô, đĩa cá chiên,…

Sau khi cúng Tất niên, cả gia đình thường quây quần bên nhau trong không khí ấm áp, rạo rực của Tết đến gần và một năm mới tràn đầy hạnh phúc.

>>> Xem thêm: Còn bao nhiêu ngày nữa đến Tết 2023? Đếm ngược tết Quý Mão 2023

3.3 Tất niên tại miền Nam

Nối tiếp truyền thống từ xưa, mâm cúng tất niên ở miền Nam sẽ có: Mâm ngũ quả, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, trà, rượu, bánh chưng và mâm cỗ thức ăn (chay hoặc mặn), hương hoa.

Nếu cỗ mặn sẽ bao gồm: Đĩa củ cải ngâm nước mắm; canh măng nấu (dùng măng tươi thay cho măng khô), thịt kho tàu (thịt heo, trứng với nước dừa); đĩa thịt heo luộc, đĩa gỏi tôm thịt, đĩa nem, đĩa chả giò, đĩa dưa giá, củ kiệu, còn có bát canh khổ qua nhồi thịt.

4. Bài cúng tất niên năm Quý Mão 2023

Sau khi đã biết tất niên là gì, chúng ta hãy cùng dọn cỗ và chuẩn bị cho bài cúng tất niên chào mừng năm mới nhé! Vậy cúng tất niên là gì và làm như thế nào, đây là hai bài cúng tất niên để bạn tham khảo:

4.1 Bài cúng tất niên trong nhà

Trong ngày cuối năm quan trọng này, bài văn cúng tất niên sẽ được sử dụng cho các gia đình để chuẩn bị mâm cúng.

Tuy nhiên, không phải gia đình nào cũng biết chính xác cách để có một bài cúng tất niên chỉn chu và trang trọng. Sau đây là bài văn cúng trong nhà mà bạn có thể tham khảo cho dịp năm mới: 

“Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ: ……………..

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm: …………..

Tín chủ (chúng) con là:……………………………………………………………………….

 Ngụ tại:…………………………………………………………………………………………

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Hôm nay là ngày 30 tết chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh. Theo như thường lệ tuệ trừ cáo tế cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận.

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lậy)

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lậy)

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lậy)”

>>> Xem thêm: Bài cúng tất niên cuối năm ở cơ quan chủ doanh nghiệp phải biết!

4.2 Bài cúng tất niên ngoài trời

Ngoài cúng tất niên trong nhà, chúng ta còn có thể cúng tất niên ngoài trời. Văn cúng tất niên ngoài trời sẽ có sự khác biệt với trong nhà, tuy nhiên vẫn là mục đích cầu mong một năm mới suôn sẻ và may mắn.

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Kính lạy: Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.

Ngài Kim niên đương cai Thái tuế chí đức tôn Thần.

Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.

Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các Ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.

Hôm nay là ngày …… tháng Chạp năm……..

Tín chủ chúng con là: ………………………………………………………

Ngụ tại: ………………………………………………………………………………

Trước Án tọa kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Nay là ngày…. Tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh cụ soạn, sửa lễ Tất niên, dâng cúng Thiên Địa, Tôn Thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư Linh.

Theo như thường lệ Tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị Tôn Thần, Liệt vị Gia tiên, bản xứ tiền hậu Chủ hương linh, giáng lâm án tọa, phù thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia, lớn bé trẻ già, bình an thịnh vượng. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.

Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám…

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

5. Tổng kết

Như vậy, bài viết đã giải đáp về tất niên là gì và nét văn hóa đặt trưng trong mâm cỗ tất niên ở 3 miền Bắc Trung Nam. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về tất niên hoặc các thông tin khác, hãy theo dõi và cập nhật tin tức từ Muaban.net nhé!

>>> Xem thêm: 

• Xông đất là gì? Ý nghĩa và cách chọn người xông đất Tết 2023
• Những câu chúc Tết đồng nghiệp hay và ý nghĩa
• Tết Hạ Nguyên là gì? Nguồn gốc, ý nghĩa và cách làm lễ Tết Hạ Nguyên