Theo văn hóa và truyền thống tại Việt Nam, chúng ta có rất nhiều ngày tết khác nhau chứ không chỉ riêng gì ngày Tết Nguyên Đán không thôi. Một số đó phải kể đến là Tết Hạ Nguyên, một trong những ngày Tết mà mình cam đoan rằng có rất ít người biết đến nó. Vậy Tết Hạ Nguyên là gì? Cội nguồn Tết Hạ Nguyên? Ý nghĩa của Tết Hạ Nguyên?… Ngay bên dưới đây hãy cùng với Mua Bán tìm hiểu chủ đề này nhé!
Tết Hạ Nguyên là gì?
Tết Hạ Nguyên (hay còn được gọi là Xia Yuan Festival) được hiểu là ngày lễ mừng lúa mới hay cũng là ngày lễ xua đuổi của đạo giáo. Là ngày lễ sẽ diễn ra hằng năm vào ngày rằm của tháng mười theo lịch âm.
Đây sẽ là dịp mà người nông dân, bày biện hương quả và tiến hành các nghi thức cúng kiếng long trọng để cầu cho gia đình, cầu cho công việc đồng án được thuận buồm xuôi gió.
Cũng là dịp mà các thành viên của Đạo giáo bày tỏ lòng biết ơn thành kính đến 1 trong 3 vị thần của đạo giáo mà họ tôn sùng đó là 下元 水 官 (Xiayuan Shuiguan).
Ở Việt Nam thì có rất nhiều ngày lễ Tết khác nữa các bạn có thể tham khảo thêm như:
- Tết Nguyên Đán (01/01 Âm lịch)
- Tết Táo Quân (23/12 Âm lịch)
- Tết Trung Thu (Rằm tháng 8 Âm lịch)
- Tết Trung Nguyên (Rằm tháng 7 Âm lịch)
- Tết Nguyên Tiêu (Rằm tháng Giêng Âm lịch)
- Tết Hàn Thực (03/03 Âm lịch)
- Tết Thanh Minh (Khoảng từ ngày 06/03 – 23/03 Âm lịch)
- Tết Đoan Ngọ (05/05 Âm lịch)
Cội nguồn Tết Hạ Nguyên
Chắc hẳn nhiều người trong chúng ta chưa biết rõ về nguồn gốc Tết Hạ Nguyên từ đâu và chậm chí còn chẳng biết đến ngày lễ Tết này nữa.
Đầu tiên nói về ngày cụ thể diễn ra Tết Hạ Nguyên, sẽ rơi vào ngày rằm tháng 10 mọi năm (tức ngày 15/10 Âm lịch). Đây là ngày sinh của 1 trong 3 vị thần chính đại diện cho 3 nguyên tố cấu thành đất trời đó là Thần Trời, Thần Đất và Thần Nước. Và ngày lễ này là dành để bày tỏ lòng biết ơn vô vàn đối với vị Thần Nước.
Sẽ có 3 ngày lễ tết tương ứng với 3 vị thần:
- Tết Thượng Nguyên (Thần Trời): diễn ra vào ngày Rằm tháng Giêng âm lịch
- Tết Trung Nguyên (Thần Đất): diễn ra vào ngày Rằm tháng 7 âm lịch
- Tết Hạ Nguyên (Thần Nước): diễn ra vào ngày Rằm tháng 10 âm lịch
Tết Hạ Nguyên bắt nguồn từ khu vực lưu vực sông Hoàng Hà của Trung Quốc thời xa xưa, từ cái thời cổ đại đã có đến tận bây giờ. Thông thường, vào khoảng thời gian ngày Rằm tháng 10 này thì khu vực lưu vực sông Hoàng Hà đang là thời điểm gặt lúa của các gia đình làm nông.
Trước đó là thời điểm mà người nông dân phải cày cuốc rất là nhiều trên đồng ruộng để cho ra những hạt lúa, ngô,… chất lượng, duy trì và phát triển cuộc sống. Và những người nông dân tại nơi đây đã quan niệm rằng có 1 vị thần tên là Thần Nước đã luôn luôn dõi theo họ và chịu trách nhiệm về sự luân chuyển của nguồn nước từ các nơi đổ đến như sông, suối, hồ, biển, mưa để cho họ có thể duy trì sự phát triển nông nghiệp.
Và để bày tỏ lòng kính trọng đối với vị Thần Nước, người dân nơi đây sẽ dâng lên lễ vật cúng kiếng, kèm theo đó là cầu nguyện một cách chân thành để Thần Nước phù hộ, giải khó khăn và vận nạn cho họ.
Nói thêm, theo như Đạo giáo thì 3 vị thần này sẽ có 3 khả năng khác nhau:
- Thần Trời: Có khả năng phù hộ
- Thần Đất: Có khả năng tha tội
- Thần Nước: Có khả năng giải quyết được những điều xui xẻo
Vì thế cho nên vào ngày này, người dân tại khu vực lưu vực sông Hoàng Hà sẽ hiến hành cúng tế những lễ vật long trọng để bày tỏ lòng biết ơn. Đồng thời cấm sát sinh dưới mọi hình thức, nếu không thì sẽ bị tử hình.
Ý nghĩa của Tết Hạ Nguyên
Bày tỏ lòng biết ơn với Thần Nước
- Văn hóa gốc tại Trung Quốc
Như cũng đã có nói ở trên thì Tết Hạ Nguyên là một dịp để cho người dân có thể bày tỏ được lòng biết ơn đối với bề trên, cụ thể là vị Thần Nước đã có công luân chuyển dòng nước, giúp mùa vụ nông nghiệp được phát triển.
Vì thế cho nên thường dịp vào ngày lễ Tết Hạ Nguyên này thì buổi lễ sẽ thường diễn ra ở các đền thờ Thần Nước tại các địa phương khác nhau.
- Sau khi du nhập sang Việt Nam
Thêm thông tin cho bạn biết, văn hóa ăn Tết Hạ Nguyên từ Trung Quốc du nhập sang Việt Nam đã biến đổi đi ít nhiều. Thay vì thờ Thần Nước thì giờ đây người dân Việt Nam lấy đó làm lễ thờ, cúng viếng cho chư Phật và tổ tiên của mình.
Tu tâm dưỡng tánh, làm điều thiện
- Văn hóa gốc tại Trung Quốc
Tết Hạ Nguyên là một dịp lễ cấm kỵ các sát sinh, ăn chay và làm những điều thiện. Vì thế, nhờ vào ngày lễ này mà người dân có thể tu tập bản tính lương thiện của mình. Tránh việc sát sinh đẫm máu, làm cho tâm hồn được khuây khỏa, an lành và trong sáng.
- Sau khi du nhập sang Việt Nam
Tại Việt Nam thì vào ngày lễ Tết Hạ Nguyên này, ngoài những món chay, mọi người đều có cúng kiếng thêm những món mặn. Món chay thì dành cho chư Phật, món mặn thì dành cho tổ tiên.
Ngoài sự khác biệt về món chay, món mặn ở trên ra thì mọi người vào ngày này đều làm những việc thiện, điều lành, không có gì khác biệt so với văn hóa gốc từ Trung Hoa.
Cầu may mắn, tránh xa điều xui rủi
- Văn hóa gốc tại Trung Quốc
Đây là dịp để mọi người có thể nhờ phước ơn trên, cầu nguyện với vị Thần Nước ban phước cho mình và gia đình. Tránh xa những điều xui rủi, ma xui quỷ khiến khiến cho con người lạc lối.
- Sau khi du nhập sang Việt Nam
Người dân Việt Nam sẽ cầu nguyện với chu Phật, tổ tiên ban phước cho bản thân và gia đình được bình an, hạnh phúc. Đồng thời cầu siêu cho những thân nhân được quá cố trước đó được vãn sanh cực lạc.
Các hoạt động vào ngày lễ Tết Hạ Nguyên tại Việt Nam
Vào ngày lễ Tết Hạ Nguyên thì sẽ có các hoạt động như sau:
Biếu quà cho người thân của mình
Hoạt động đầu tiên có thể kể đến đó là biếu quà cho người thân của mình. Bình thường thì việc tặng quà vẫn được diễn ra đối với một số gia đình. Tuy nhiên dịp Tết Hạ Nguyên giống như một lý do đặc biệt hơn và phần quà của bạn sẽ có thể được thêm phần ý nghĩa hơn khi tặng quà cho người thân.
Và thông thường thì phần quà mà dành tặng cho người thân sẽ là:
- Gạo, nếp mới
- Bánh tét, bánh chưng tự làm
- Ngô vừa mới hái
- …
Những món quà tặng này mang ý nghĩa giống như thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn đối với bậc cha mẹ đã cất công làm lụm ra hạt lúa, hạt vàng cho con cháu làm thực phẩm.
Dâng hương, lễ chùa
Và tất nhiên để có thể bày tỏ được lòng biết ơn, kính trọng đối với bậc bề trên thì cần phải đi lễ chùa, dâng hương, cúng dường trong ngày lễ Tết Hạ Nguyên này. Và nhân dịp đi chùa dâng hương này, mọi người còn có thể nhân cơ hội cầu nguyện bình an cho người thân trong gia đình, cầu nguyện cho mùa màng được phát triển thuận lợi.
Cúng dường chư phật, tổ tiên
Hơn hết, ý nghĩa của dịp Tết Nguyên Đán này đó là mọi người có thể bày tỏ được lòng thành kính của mình đối với bề trên đã phù hộ cho mùa mạng nông nghiệp của người dân được mưa thuận gió hòa. Ở bên Trung Quốc thì người dân sẽ cúng dường cho vị Thần Nước, còn ở Việt Nam thì mọi người sẽ dâng hương lên tổ tiên, chư phật.
Mâm cúng Tết Hạ Nguyên cần có những gì?
Mâm cúng Tết Hạ Nguyên theo văn hóa đồng bằng sông Hồng
Đặc điểm khu vực đồng bằng sông Hồng có nền nông nghiệp cực kỳ phát triển, đặc biệt là về lúa nước. Thêm nữa, lúa và nếp là hai thực phẩm chính được sản xuất ra tại nơi đây cho nên đặc trưng mâm cúng ở khu vực miền đồng bằng sông Hồng sẽ là những món như liên quan nhiều đến nông nghiệp nơi đây như:
- Bánh chưng
- Bánh giầy
- Bánh trôi
- Bánh nếp
- Cơm mới
Sau khi xong các loại bánh thì đến với các loại món ăn như:
- Thịt gà luộc nguyên con
- Thịt heo luộc
- Giò lụa
- Xôi gấc
- Canh măng
- Nem rán
- Chè đỗ
- Rau xào
- Hoa quả
- Rượu
- …
Mâm cúng Tết Hạ Nguyên theo văn hóa miền Trung, Tây Nguyên
Tại khu vực miền Trung, địa hình ở đây toàn là đồi núi, hiểm trở cho nên nông nghiệp không phát triển mạnh bằng khu vực đồng bằng sông Hồng. Cho nên lễ vật cúng bái sẽ là những đặc sản thuộc khu vực miền núi nơi đây!
Hầu hết thì người dân tại khu vực nơi đây sẽ giết trâu để tổ chức lễ hội cho cả buôn làng cùng ăn lễ Tết Hạ Nguyên.
Mâm cúng Tết Hạ Nguyên theo văn hóa khu vực đồng bằng sông Cửu Long
Khu vực đồng bằng sông Cửu Long đặc điểm khá giống so với khu vực đồng bằng Sông Hồng. Cho nên cũng sẽ có buổi lễ cúng gạo mới và thêm các loại bánh như bánh tét, bánh bao để dâng cúng lên bề trên.
Thêm vào đó sẽ có những món ăn đặc trưng vùng để cúng bái như:
- Cá lóc kho
- Canh khổ qua nhồi thịt
- Gỏi cuốn
- Canh xương hầm
- Thịt heo hầm măng
Nên cúng Tết Hạ Nguyên vào khung giờ nào?
Thông thường để cúng lễ Tết Hạ Nguyên thì sẽ cúng vào hai khung giờ hoàng đạo đó là:
- Từ 9:00 – 11:00 giờ (Giờ Tỵ)
- Từ 15:00 – 17:00 giờ (Giờ Thân)
Thường sẽ cúng bái Tết Hạ Nguyên vào hai khung giờ bên trên là phù hợp và đẹp nhất đối với gia chủ.
Nhưng nếu như gia chủ trong khoảng thời gian này bận không thể thực hiện nghi thức cúng bái thì có thể cúng vào hai khung giờ sau:
- Từ 5:00 – 7:00 giờ (Giờ Mão)
- Từ 19:00 – 21:00 giờ (Giờ Tuất)
Văn khấn cúng Tết Hạ Nguyên
Cúng kiếng gì thì cũng cần phải có văn khấn, cúng Tết Hạ Nguyên cũng thế, bên dưới đây là bài văn khấn để mọi người tham khảo!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Con xin lạy chín phương Trời, xin lạy mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ, kính lạy chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, kính lạy ngài Bản xứ thổ địa, kính lạy ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Cao Tằng Tổ khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá, Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội và cả họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con tên là:
Hiện đang ngụ tại:
Hôm nay là nhân ngày rằm tháng mười, là ngày Tết Cơm Mới, tín chủ của con thành tâm sắm lễ, hoa quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, kèm theo nấu cơm gạo mới, thắp nén tâm hương dâng lên trước án này!
Trộm nghĩ rằng:
Cây cao bóng mát
Quả tốt hương bay
Công tài bồi xưa những ai gây
Của quý hóa nay con cháu hưởng
Ơn Trời Đất Phật Tiên, Chư vị Tôn thần
Sau nhờ ơn Tổ tiên gây dựng, kể công tân khổ biết là bao
Đến nay con cháu dồi dào, hưởng miếng trân cam
Nay nhân mùa gặt hái
Gánh nếp tẻ đầu mùa
Nghĩ đến ơn xưa
Cày bừa vun xới ,
Sửa nồi cơm mới
Kính cẩn dâng lên
Thường tiên nếm trước
Mong nhờ Tổ phước
Hòa cốc phong đăng
Thóc lúa thêm tăng
Hoa màu tươi mới
Làm ăn tiến tới
Con cháu được nhờ
Lễ tuy đơn sơ
Tỏ lòng thành kính
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần. Cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ………………………………….., cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Tạm kết
Trên đây là bài viết chia sẻ về chủ đề Tết Hạ Nguyên là gì và các thông tin liên quan đến Tết Hạ Nguyên. Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp kiến thức mới dành cho bạn về một ngày tết ít người biết đến tại Việt Nam.
Xem thêm:
- Cách kho thịt ngon ngày Tết – Thịt kho tàu ngon chuẩn vị
- Mách bạn cách làm giò thủ ngon ngày Tết bảo quản lâu
- Còn bao nhiêu ngày nữa đến Tết 2023? Lịch nghỉ tết chính xác nhất
