Trong cuộc sống của chung ta, nói dỗi không hẳn là xấu. Thế nhưng nói dối có chủ đích thì hoàn toàn ngược lại. Đó được gọi là ngụy biện. Bạn đã biết ngụy biện là gì chưa? Ngụy biện nguy hiểm đến như thế nào? Có những loại ngụy biện gì? Mua bán sẽ định nghĩa chính xác về khái niệm ngụy biện cùng mọi thứ về hành động này ở ngay bên dưới.
1. Ngụy biện là gì? Tác hại của ngụy biện
Để hiểu được ngụy biện là gì không hề khó, bạn chỉ cần phần biệt rõ ý định của người nói. Trong đời sống thực tế, có những lời lẽ, suy luận nghe sơ qua có lẽ vô cùng hợp lý. Thế nhưng chỉ cần bạn suy nghĩ, lập luận kỹ càng thì sẽ nhận thấy được ý định của đối phương không hề chính xác một chút nào.
Và những lập luận sai sự thật ấy trong vô thức, không có ý thì được gọi là ngộ nhận. Tuy nhiên, nếu những lời lẽ sai sự thật ấy có chủ đích, do người nói cố ý trình bày sai sự thật một cách trắng trở thì sẽ gọi là ngụy biển.
Nếu hiểu đơn giản hơn thì ngụy biện tức là hành động nói dối, nói sai sự thật một cách cố ý, có chủ ý. Và hành động ngụy biện này có thể dẫn đến rất nhiều hệ lụy. Tác hại của ngụy biện là gì? Mua bán sẽ liệt kê những hệ lụy cơ bản và nghiêm trọng nhất từ việc ngụy biện ở ngay dưới đây:
- Truyền đạt những tư tưởng sai lệch sự thật cho những người nghe. Do những lời ngụy biện có độ chân thật khá cao, nếu thiếu hiểu biết thì người nghe sẽ rất dễ nghĩ rằng những gì được truyền đạt đều là sự thật. Từ đó sẽ dẫn đến sự hiểu lầm, ngộ nhận một cách tai hại, ảnh hưởng đến tư duy, logic của các cá nhân khác.
- Người nói (ngụy biện) sẽ có nguy cơ đánh mất lòng tin từ người khác. Những lời ngụy biện có thể nghe rất hợp lý nhưng đối với người có hiểu biết, tinh tế thì lại dễ dàng nhận ra được đâu là đúng và sai. Khi bị phát hiện ngụy biện một cách cố chấp thì sẽ khiến người khác có một ánh nhìn tiêu cực về bạn.
- Nếu bạn làm dụng việc ngụy biện quá nhiều thì đôi khi cũng không biết được những lời bản thân nói ra là đúng hay sai. Thông qua đó tạo ra một hành động vô thức theo thói quen ngụy biện, luôn luôn cho bản thân đúng trong mọi trường hợp. Việc này sẽ ảnh hưởng rất tiêu cực đến khả năng tư duy, logic, kiến thức của chính bản thân bạn.
2. Các loại ngụy biện thường gặp nhất trong cuộc sống
Nếu như bạn đã biết ngụy biện là gì thì cũng chỉ mới nắm được 10% kiến thức về hành vi tiêu cực này. Mọi người còn cần phải biết thêm về 7749 các thể loại ngụy biện được sử dụng phổ biến nhất hiện nay trong đời sống xã hội nhằm phòng tránh, nâng cao nhận thức của bản thân hơn. Các loại ngụy biện là gì? Mua bán sẽ bật mí chi tiết hơn trong phần tiếp theo đây.
2.1. Ngụy biện dựa vào sự uy tín của cá nhân
Loại hình phổ biến nhất của ngụy biện là gì? Đó chính là ngụy biện dựa vào sự uy tín của cá nhân. Thông thường, khi đưa ra một lập luận thì bạn cần phải đồng thời đưa ra các dẫn chứng, bằng chứng để thuyết phục người nghe.
Tuy nhiên, trong một với trường hợp bạn không có bằng chứng, chứng cứ thì thường sẽ đem uy tín bản thân hoặc cá nhân bất kỳ ra để làm tin. Và đó chính là ngụy biện dựa vào uy tín của cá nhân. Với hành động đem uy tín cá nhân ra để làm dẫn chứng, bằng chứng thì dễ khiến nhiều người tin tưởng hơn.
Đối với loại ngụy biện này, mấu chốt nằm ở uy tín của cá nhân được đem vào để làm dẫn chứng. Không phải uy tín cá nhân làm cho lời nói ngụy biện của bạn trở nên chuẩn, chính xác. Thay vào đó, vì cá nhân ấy thường đưa ra những lập luận, dẫn chứng chuẩn xác nên sự uy tín của họ khiến cho người nghe tin ra những gì mình được nghe khả năng cao sẽ đúng sự thật.
2.2. Ngụy biện theo số đông, đám đông
Loại hình ngụy biện phổ biến thứ hai trong ngụy biện là gì? Câu trả lời chắc chắn sẽ là ngụy biện theo số đông, đám đông, dư luận. Cũng khá tương tự như trên, khi đã ngụy biện thì họ thường không có dẫn chứng, chứng cứ,… Lúc này, họ cũng không có uy tín cá nhân nhưng lại dựa vào ý kiến của số đông để làm lập luận, dẫn chứng.
Và đương nhiên, nếu ý kiến của một vài cá nhân thì có thể sẽ không đúng nhưng đối với ý kiến từ số đông người đông thuận thì ai cũng phải chấp nhận rằng điều đó đúng sự thật. Lợi dung điều này, nhiều người đã sử dụng ý kiến của số động, đám đông để ngụy biện cho lập luận của họ là chính xác mặc dù chưa ai kiểm chứng.
Tuy nhiên, hành động này chưa chắc sẽ khiến cho lập luận ấy chính xác. Bởi bạn nên nhớ một điều rằng, ý kiến từ số đông không hẳn là luôn luôn chính xác 100%. Thay vào đó, có thể đám đông ấy sẽ có khả năng sai hoàn toàn. Chính vì thế, việc dựa vào số đông, đám đông để làm dẫn chứng, chứng cứ sẽ bị xem là ngụy biện.
2.3. Ngụy biện dựa vào sức mạnh
Trong khái niệm ngụy biện là gì thì Mua Bán đã đề cập khá nhiều đến việc sử dụng dẫn chứng, chứng cứ, bằng chứng. Thế nhưng có một loại ngụy biện không cần sử dụng đến những thứ ấy mà vẫn khiến người khác tin điều người nói là sự thật. Và đó chính là ngụy biện dựa vào sức mạnh, tức người nói sẽ sử dụng đến bạo lực, vũ lực để ép buộc người khác phải thừa nhận lập luận của họ là đúng.
Ví dụ: Người X nói con chó là con mèo, bạn đương nhiên sẽ không cho rằng điều ấy là sự thật bởi ai cũng biết lập luận đó thật vô lý. Thế nhưng sau khi bị đánh 100 roi thì bạn phải buộc miệng thừa nhận điều ấy đúng sự thật vì không muốn ăn thêm đòn roi.
Tham khảo ngay những tin đăng tuyển dụng nhân viên làm việc bán thời gian lương cao mới nhất:
2.4. Ngụy biện dựa vào tình cảm
Bạn có biết yếu tố được sử dụng nhiều nhất trong ngụy biện là gì không? Đáp án chính là tình cảm, đối phương có thể tác động tâm lý, khơi gợi lòng trắc ẩn bên trong người nghe để khiến họ thông cảm, chấp nhận lập luận của người nói. Loại ngụy biện dựa vào tình cảm này được sử dụng rất nhiều trong đời sống thường ngày của chúng ta.
- Ví dụ: Một tên A trộm 100 triệu đồng của người B và bị bắt tại trận. Tuy nhiên, tên A lại ngụy biện rằng hắn ta “bần cùng sinh đạo tặc”, làm như thế cũng vì muốn chữa bệnh cho mẹ già. Khi này, lòng trắc ẩn, thương hại của bất kỳ cũng dễ dàng bị khơi dậy, thông cảm cho kẻ trộm, tin rằng điều hắn nói là sự thật và sẵn sàng tha thứ. Thế nhưng tất cả đều chỉ là một lời nói dối, tên trộm đã ngụy biện thành công, đánh lừa mọi tin lời hắn nói là sự thật nhờ lợi dùng lòng thương cảm của người khác.
2.5. Sử dụng luận đề khác để ngụy biện
Sử dụng luận đề khác để ngụy biện là gì? Hiểu đơn giản thì loại ngụy biện này được gọi là đánh tráo khái niệm. Người nói sẽ sử dụng một luận đề khác để thay để cho luận đề ban đầu trong lúc tranh luận nhằm chứng minh lập luận của họ là đúng.
Người nói dựa vào luận luận khác được đưa ra lúc sau và giải thích, lý luận một cách rất chặt chẽ nhằm chứng minh lập luận của bản thân hoàn toàn đúng 100%. Và người nói bác bỏ, không đánh động đến luận đề ban đầu thêm một lần nào nữa trong cuộc tranh luận.
Hai lập luận ấy có thể bị dễ dàng đánh tráo bằng những khái niệm, từ ngữ có đồng âm khác nghĩa, một từ nhiều nghĩa,… nhằm đánh lừa đối phương trong lúc lập luận. Để giúp mọi người dễ hiểu việc dùng luận đề khác để ngụy biện thì Mua Bán sẽ đưa ra một ví dụ thực tiễn như sau.
Ví dụ: Người A bị sếp bắt gặp ngủ trong lúc làm việc và phạt trừ lương. Thế nhưng anh A ngụy biện rằng bản thân chỉ đang nhắm mắt suy nghĩ chứ không hề ngủ và được sếp tha lỗi. Đây là một lời ngụy biển nhờ sử dụng luận đề khác. Luận đề khác ở đây chính là “nhắm mắt” thay thế hoàn toàn cho luận đề “ngủ”. Mặc dù hai hành động này khá giống nhau nhưng tính chất lại khác nhau hoàn toàn.
>>> Xem thêm: Khiêm tốn là gì? Biểu hiện, ý nghĩa và cách rèn luyện tính khiêm tốn?
2.6. Ngụy biện công kích cá nhân
Nếu ngụy biện dựa vào sức mạnh đã tác động đến thể xác người nghe nhằm ép buộc họ đồng thuận với lập luận của người nghe; vậy thì hành động tác động đến tinh thần để ép buộc người khác đồng ý với luận luận của người nói là loại ngụy biện gì? Đó chính là ngụy biện công kích cá nhân.
Ngụy biện công kích cá nhân tức là hành vi tấn công tình thần người khác bằng lời nói, miệt thị, hạ thấp danh dự của người nghe. Dựa vào hành động đó khiến cho đối phương nghĩ bản thân thật thấp kém, thua kém nhiều so với người nói. Từ đó, người nó sẽ khiến đối phương nhụt chí và cho rằng lập luận của người tài giỏi hơn thì chắc chắn sẽ đúng, còn lập luận của bản thân thì sai.
Ví dụ: Học sinh A cho rằng bài toán có đáp án là 0.95, còn Học sinh B thì lại nói rằng đáp án phải là – 0.95 mới đúng. Sau đó, người A nói bản thân là học sinh hạng 1 của lớp, còn học sinh B chỉ “đội sổ” hạng bét nên đáp án của người A mới đúng. Với hành động công kích này, người B sẽ tự thừa nhận bản thân làm sai, còn học sinh A mới đưa ra lời giải đúng.
2.7. Ngụy biện công kích động cơ
Ngụy biện công kích động cơ là một loại hình ngụy biện có sức “sát thương” vô cùng cao, dễ dàng thuyết phục, bẻ gãy lý luận của bất kỳ ai. Hiểu đơn giản thì loại ngụy biện này là sử dụng động cơ đưa ra lập luận của đối phương để bẻ gãy chính luận đề của họ, thay vì xem xét / đánh giá lập luận của họ. Để giúp bạn dễ hiểu về loại ngụy biện là gì thì Mua Bán sẽ đưa ra ví dụ dưới đây.
Ví dụ: Ông A cho rằng nên tăng phí đăng ký bằng sáng chế của các nhà khoa học nhằm tăng độ uy tín, giá trị cho tấm bằng sáng chế ở Việt Nam. Tuy nhiên, ông A đồng thời lại là nhân viên chủ chốt trong Cục Quản lý Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Do đó, nhiều người cho rằng ông A chỉ đang cố kiếm thêm lợi nhuận cho cơ quan ông ấy đang làm việc và từ chối yêu cầu ấy mà không cần suy xét đến giá trị, lợi ích từ đề xuất của ông.
→ Trên thực tế, đề xuất của ông A đem lại một vài lợi ích nhất định cho nền khoa học, quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam. Thế nhưng chỉ vì ông đang làm việc cho Cục Quản lý Sở hữu trí tuệ Việt Nam nên người khác cho rằng ông A đang cố gắng kiếm lợi nhuận cho bản thân. Vì vậy mà đề xuất của bị bị “bẻ gãy”, từ chối.
2.8. Ngụy biện “anh cũng thế”
Ngụy biện “anh cũng thế” chắc nghe khá lạ với mọi người nhỉ? Tuy nhiên, Mua Bán sẽ cố gắng giải thích về loại ngụy biện là gì này một cách dễ hiểu nhất. Đơn giản hơn, người nó có thể ngụy biện cho hành động của bản thân bằng cách dùng hành vi tương tự của người khác để làm dẫn chứng, chứng cứ. Nếu đối phương cũng có hành động tương tự thì họ sẽ tự cho rằng bản thân không có quyền phán xét người khác.
Ví dụ: Học sinh A đi học nhưng lại không làm bài tập và bị cô xử phạt. Khi này, học sinh A ngụy biện rằng do bạn B (học sinh giỏi nhất lớp) cũng không cần chép bài nhưng không bị cô phạt. Nếu bạn A bị phạt thì bạn B cũng bị phạt, như vậy mới là công bằng. Thế là cô giáo “cứng học” vì đã lỡ cưng học sinh giỏi, không dám phạt học sinh A.
2.9. Ngụy biện hai sai thành một đúng
Ngụy biện hai sai thành một đúng nghe khá “độc lạ” nhưng thật chất lại rất phổ biến trong cuộc sống đời thường. Hiểu đơn giản thì người nói sẽ lợi những lỗi sai tương tự của người khác để biến hành động sai lầm của bản thân thành một việc bình thường, không có gì sai trái.
Ví dụ: Anh A đi học muộn 30 phút và bình thản trả lời “Mọi người đều đi muộn như em nên em không làm gì sai cả”. Anh A đã sử dụng hành vi sai lầm của người khác để ngụy biện cho hành động đi trễ của mình.
>>Xem thêm: Fresher là gì? Phân biệt Fresher với Intern, Junior, Senior
3. Những phương pháp bác bỏ ngụy biện
Cách để bác bỏ ngụy biện là gì? Khi muốn bác bỏ lời ngụy biển của một ai đó thì thứ duy nhất bạn cần sử dụng tính là sự hợp lý. Chỉ cần bạn lập luận hợp lý, đưa ra dẫn chứng, chứng cứ cụ thể thì cho dù đối phương sử dụng bất kỳ thì đoạn nào, lời lẽ gì cũng không thể chối cả. Và khi cố gắng bác bỏ ngụy biện của người khác, mọi người cần làm những việc sau:
- Luôn giữ vững tâm lý, đừng để bị “thao túng tâm lý”, để cảm xúc lấn át lý trí.
- Không để hành động của người khác tác động đến lập luận của bản thân.
- Bạn phải thật kiên định với quyết định, lập trường của chính mình.
- Mặc dù phải tin tưởng bản thân, có lập trường nhưng những lập luận, dẫn chứng của bạn phải hoàn toàn tuân theo sự logic, hợp lý, khoa học.
4. Kết luận
Hy vọng rằng với những chia sẻ bên trên thì bạn đã phần nào hiểu rõ hơn về khái niệm ngụy biện là gì. Mọi người nên lập luận mọi thứ thật logic, có bằng chứng, dẫn chứng hẳn hoi để bẻ gãy mọi lời ngụy biện của người khác. Và bạn đừng quên theo dõi Mua bán để tìm hiểu thêm về những kiến thức bổ ích khác nhé!
>>Xem thêm:
- Kỹ Năng Là Gì? 3 Kỹ Năng Quan Trọng Bạn Cần Phải Biết
- Toxic là gì? Hiểu đúng để không vô tình trở thành người Toxic
