Tín ngưỡng có vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân Việt Nam, giúp con người tìm kiếm sự an ủi, giải thoát trong cuộc sống. Trong đó, Tứ Phủ cũng được xem là một tín ngưỡng nằm trong hệ thống tín ngưỡng thờ Mẫu của nước ta. Vậy nguồn gốc Tứ Phủ là gì? Tứ Phủ gồm những ai? Vị nào? Cùng tìm hiểu và giải đáp mọi câu hỏi qua bài viết sau đây nhé!
I. Tứ Phủ là gì?
Để có thể hiểu rõ hơn Tứ Phủ là gì? Cùng tìm hiểu cụ thể thông qua 3 phần chính sau đây:
1. Tứ Phủ theo quan niệm Đạo Mẫu Tứ Phủ
Hệ thống thần linh Tứ Phủ trong tín ngưỡng Đạo Mẫu Tứ Phú của người Việt là tổng thể các vị thần linh được sắp đặt thứ tự trên dưới được nhân dân vô cùng tôn kính và phụng thờ. Cũng như cách bài trí trong đền điện phủ thờ Mẫu theo thứ tự trên dưới tương ứng với các vị trí của các vị thần linh.
2. Các cõi trong Tứ Phủ
Các cõi trong Tứ phủ tượng trưng cho sự sắp xếp trật tự của vũ trụ. Mỗi cõi có một vị thần linh cai quản, đảm bảo cho sự vận hành bình thường của vũ trụ. Theo tín ngưỡng Tứ Phủ, vũ trụ được chia thành 4 cõi chính bao gồm:
- Thiên Phủ: Là cõi cao nhất trong Tứ phủ, nơi ngự trị của Ngọc Hoàng Thượng đế và các vị thần linh cai quản thiên đình. Ngọc Hoàng Thượng đế là vị thần tối cao trong tín ngưỡng Tứ phủ, là người cai quản tất cả các cõi trong vũ trụ. Các vị thần linh khác trong Thiên phủ bao gồm Thiên quan Tứ Phủ, Thiên tiên, Thiên binh, Thiên tướng.
- Nhạc Phủ: Là cõi trung gian giữa Thiên phủ và Địa phủ, nơi ngự trị của các vị thần linh cai quản thiên nhiên. Các vị thần linh trong Nhạc phủ bao gồm: Tứ Phủ Sơn trang, Tứ Phủ Thánh mẫu, Tứ Phủ Thánh quan.
- Thoải Phủ: Là cõi nước, nơi ngự trị của các vị thần linh cai quản sông suối, biển cả. Các vị thần linh trong Thoải phủ bao gồm: Tứ phủ Long Vương, Tứ phủ Long Vương.
- Địa Phủ: Là cõi âm phủ, nơi ngự trị của các vị thần linh cai quản âm giới. Các vị thần linh trong Địa phủ bao gồm: Tứ phủ Thành Hoàng, Tứ phủ Cô, Cậu, Tứ phủ Thánh Cô, Thánh Cậu.
Có thể bạn quan tâm: Văn khấn cô Chín Giếng- Cách khấn xin lộc cô đầy đủ nhất bạn nên biết
3. Cơ sở hình thành của Tứ Phủ
Tứ Phủ được hình thành từ thời xa xưa, gắn liền với đời sống và văn hoá của người dân bản địa. Xuất hiện vào thời Hùng Vương, theo đó, các vị thần linh là những vị thần cai quản thiên nhiên, cai quản các vùng đất, địa phương,…
Bên cạnh đó còn có các vị Thánh, Mẫu là những người có công với dân, với nước, các vị thánh có công với làng xã,… giúp đỡ nhân dân, bảo vệ đất nước nên được nhân dân tôn kính và thờ phụng.
4. Ý nghĩa của Tứ Phủ trong đời sống người Việt
Trước những khó khăn, thử thách của cuộc sống, con người thường tìm đến tín ngưỡng Tứ Phủ để cầu mong sự phù hộ, che chở của các vị thần linh. Tín ngưỡng Tứ Phủ giúp con người có niềm tin, nghị lực để vượt qua khó khăn, thử thách.
Bên cạnh đó, tín ngưỡng Tứ Phủ góp phần gắn kết cộng đồng. Các nghi lễ tín ngưỡng Tứ Phủ thường được tổ chức chung, mang tính cộng đồng, giúp cho mọi người có dịp gặp gỡ, giao lưu, gắn kết với nhau.
Ngoài ra, tín ngưỡng Tứ Phủ còn được xem là một nét đẹp trong văn hoá của người Việt, thể hiện những giá trị văn hoá truyền thống như lòng hiếu thảo, tinh thần đoàn kết, gắn bó,…
Có thể bạn quan tâm: Văn khấn Công Đồng Tứ Phủ chuẩn, chi tiết và đầy đủ nhất
II. Các vị Thần và Thánh trong Tứ Phủ
Để bạn có thể dễ hình dung hơn về hệ thống các vị Thần và Thánh trong Tứ Phủ, cùng Mua Bán tìm hiểu kỹ hơn qua nội dung sau đây:
1. Quan Thế Âm Bồ Tát
Là một hình tượng đại diện trong đạo Phật xếp hàng đầu trong hệ thống thần linh Tứ Phủ.
2. Đức Vua Cha
Là những vị Thần xếp hàng thứ 2 trong tín ngưỡng thờ Mẫu thuộc hệ thống Tứ Phủ Vạn Linh. Các Ngài có quyền năng tối linh ra lệnh cho các vị thần khác và có đền thờ riêng. Tại các ngôi đền khác, Ngài có bàn thờ riêng nhưng không phải tại vị trí cao nhất. Bởi vị trí cao nhất theo quan niệm thờ tự tại đền điện Việt Nam là hậu cung, nơi thờ Tam Toà Thánh Mẫu. Các vị Đức Vua Cha bao gồm:
- Vua Cha Thiên Phủ
- Vua Cha Thuỷ Phủ
- Vua Cha Nhạc Phủ
3. Quan Nam Tào Bắc Đẩu
Bên cạnh Đức Vua Cha thường có Quan Nam Tào và Quan Bắc Đẩu – đây là các vị thần trông coi, giúp việc cho Vua Cha. Các Ngài thường không có đền thờ riêng và hầu như cũng không xuất hiện trong các nghi thức hầu đồng. Tuy nhiên, tại một số đền điện vẫn có phối thờ Quan Nam Tào Bắc Đẩu ở hai bên cạnh Đức Vua Cha.
Có thể bạn quan tâm: Mâm cúng Thần Tài 2024 gồm những gì? Nghi lễ cúng hoàn chỉnh
4. Thánh Mẫu
Là các vị đứng đầu các phủ. Theo quan niệm Tứ Phủ Vạn Linh, có 4 vị Mẫu có quyền uy tối cao. Còn theo tín ngưỡng thờ Tam Phủ Công Đồng thì có 3 vị Thánh Mẫu. Tứ Phủ Thánh Mẫu bao gồm:
- Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên – Thiên Phủ. Danh hiệu: Thanh Vân Công Chúa
- Mẫu Đệ Nhị Địa Tiên – Địa Phủ. Danh hiệu: Liễu Hạnh Công Chúa
- Mẫu Địa Tam Thuỷ Cung – Thoải Phủ. Danh hiệu: Xích Lân Công Chúa
- Mẫu Đệ Tứ Nhạc Tiên – Nhạc Phủ. Danh hiệu: Sơn Lâm Công Chúa
Tam Toà Thánh Mẫu bao gồm:
- Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên – Thiên Phủ. Danh hiệu: Liễu Hạnh Công Chúa
- Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn – Nhạc Phủ. Danh hiệu: La Bình Công Chúa
- Mẫu Đệ Tam Thảo Phủ – Thoải Phủ. Danh hiệu: Xích Lân Công Chúa
Giống như Đức Vua Cha, mỗi vị Thánh Mẫu mang quyền phép phụ trách vùng miền riêng biệt gồm vùng trời, núi rừng, vùng nước và vùng đất. Tại các ngôi đền trên đất Bắc, Tam Toà Thánh Mẫu được thờ tự phổ biến và được đặt tại vị trí cao nhất và cung kính nhất tại cấm cung hay hậu cung. Các Mẫu thường có các Thánh Cô theo sau hầu cận và giúp một số việc.
Ngoài ra còn có Nhị vị Thánh Chầu là 2 vị Quỳnh Hoa Công Chúa và Quế Hoa Công Chúa. Hai vị Thánh Chầu hầu cận kề bên cạnh Thánh Mẫu, thân chủ trong hàng Tam Toà Thánh Mẫu, được gọi chung là Quỳnh Quế Công Chúa. Tuy nhiên, trong nghi thức hầu đồng hiện không có các giá chầu Quỳnh chầu Quế.
5. Ngũ vị Tôn Quan
Là con của Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình, đều từ Thiên Đình giáng hạ vào hạ giới tại nước Nam. Ngũ vị Tôn Quan là các vị tướng có công giúp Vua Cha đánh thắng giặc ngoại xâm trên 8 cửa biển từ thời Hùng Vương đến khi thác hoá lại hộ quốc an dân. Ngũ vị Tôn Quan bao gồm:
- Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên
- Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn thanh tra giám sát
- Quan Lớn Đệ Tam Thoải Phủ
- Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai quyền cai Tứ Phủ
- Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh
Có thể bạn quan tâm: Bài Văn Khấn Lễ Ban Công Đồng Cổ Truyền Chuẩn Tâm Linh
6. Tứ Phủ Chầu Bà
Xếp hàng thứ 3 liền kề sau hàng Ngũ Vị Tôn Quan, dân gian gọi là Thập Nhị Tiên Nương hoặc là Thập Nhị Chầu Bà. Gồm 12 vị Chầu Bà cai quản khắp 4 phương 8 hướng, trải từ vùng rừng đến vùng nước.
Các vị đều được coi là hoá thân, người phục vụ trực tiếp của các vị Thánh Mẫu. Các vị Chầu Bà thường giá Ngự về đồng nên được các con nhang đệ tử biết rõ về thần tích, nơi thờ tự riêng. Tứ Phủ Chầu Bà bao gồm:
- Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên – Thiên Phủ
- Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn – Nhạc Phủ. Danh hiệu: Ngôi Kiều Công Chúa
- Chầu Đệ Tam Thoải Phủ – Thoải Phủ. Danh hiệu: Thuỷ Điện Công Chúa
- Chầu Đệ Tứ Khâm Sai – Địa Phủ. Danh hiệu: Chu Dung Công Chúa
- Chầu Năm Suối Lân – Nhạc Phủ. Danh hiệu: Suối Lân Công Chúa
- Chầu Lục Cung Nương – Nhạc Phủ. Danh hiệu: Lục Cung Công Chúa
- Chầu Bảy Kim Giao – Nhạc Phủ. Danh hiệu: Tân La Công Chúa
- Chầu Tám Bát Nàn – Nhạc Phủ. Danh hiệu: Nữ tướng Bát Nàn
- Chầu Chín Cửu Tỉnh
- Chầu Mười Đồng Mỏ – Nhạc Phủ. Danh hiệu: Nữ tướng Đồng Mỏ Chi Lăng
- Chầu Bé Bắc Lệ – Nhạc Phủ. Danh hiệu: Bắc Lệ Công Chúa
- Chầu Bà Bản Đền. Danh hiệu: Thủ Điện Công Chúa
Có thể bạn quan tâm: Văn Khấn Ông Hoàng Bảy linh nghiệm nhất cho du khách thập phương
7. Tứ Phủ Quan Hoàng
Là thập vị Ông Hoàng, xếp dưới hàng Tứ Phủ Chầu Bà và có gốc tích là con trai Vua Cha Bát Hải Động Đình. Tuy nhiên, các vị Quan Hoàng thường được địa phương hoá mà gắn với một nhân vật lịch sử. Thường là các danh tướng có công dẹp loạn cứu nước, đóng góp vào công cuộc khai sáng, mở mang đất nước, giúp đỡ nhân dân ổn định cuộc sống.
Trong số 10 ông thì có 3 ông thường về giáng đồng cùng Quan Hoàng Bơ Thoải, Quan Hoàng Bảy và Quan Hoàng Mười. Bởi vậy, đây cũng là 3 vị Thánh Hoàng được nhân dân biết đến nhiều hơn cả.
- Quan Hoàng Cả – Thiên Phủ
- Quan Hoàng Đôi – Nhạc Phủ
- Quan Hoàng Bơ – Thoải Phủ
- Quan Hoàng Tư – Địa Phủ
- Quan Hoàng Năm
- Quan Hoàng Lục
- Quan Hoàng Bảy – Nhạc Phủ
- Quan Hoàng Bát – Thoải Phủ
- Quan Hoàng Chín – Thiên Phủ
- Quan Hoàng Mười – Địa Phủ
Có thể bạn quan tâm: Tam đa phúc lộc thọ và 8 sự thật bạn đã biết chưa?
8. Tứ Phủ Thánh Cô
Là những vị Thánh Cô hầu cận các vị Thánh Mẫu hoặc các chầu. Người ta thường có lời tấu để cô cưu thay lại đỡ trước cửa Thánh Mẫu để Mẫu chứng cho lòng thành của con nhang đệ tử.
- Cô Đệ Nhất Thượng Thiên – Thiên Phủ
- Cô Đôi Thượng Ngàn – Nhạc Phủ
- Cô Bơ – Thoải Phủ
- Cô Tư Tây Hồ – Địa Phủ
- Cô Năm Suối Lân – Nhạc Phủ
- Cô Sáu Sơn Trang – Nhạc Phủ
- Cô Bảy Kim Giao – Nhạc Phủ
- Cô Tám Đồi Chè – Nhạc Phủ
- Cô Chín Sòng Sơn – Thiên Phủ
- Cô Mười Mỏ Ba – Nhạc Phủ
- Cô Bé Thượng Ngàn – Nhạc Phủ
- Cô Bé Đông Cuông – Nhạc Phủ
- Cô Bé Thoải Phủ – Thoải Phủ
9. Tứ Phủ Thánh Cậu
Là các Thánh Cậu hậu cần bên các thành hoàng và là những người nam thiếu niên thác hoá khi còn nhỏ tuổi nhưng thông minh, hiển linh thành các bé Thánh.
Trong các vị Thánh Cậu thì chỉ có 4 vị được cắt cử đi chấm lĩnh nhận đồng và loan giá ngự đồng gồm Cậu Hoàng Cả, Cậu Hoàng Đôi, Cậu Hoàng Bơ và Cậu Bé. Cậu Bơ và Cậu Bé là 2 Thánh Cậu thường xuyên xuất hiện tại tất cả các buổi hầu đồng.
- Cậu Hoàng Cả – Thiên Phủ
- Cậu Hoàng Đôi – Nhạc Phủ
- Cậu Hoàng Bơ – Thoải Phủ
- Cậu Hoàng Tư
- Cậu Quận Đồi Ngang
- Cậu Bé Bản Đền – Nhạc Phủ
Có thể bạn quan tâm: Khám phá ý nghĩa hoa Ưu Đàm trong Phật giáo và phong thủy
10. Hạ Ban Ngũ Hổ Xà Thần
Hạ ban gồm các vị Thánh là Quan Ngũ Hổ và Xà Thần. Các vị được đặt ban thờ ở bên phía dưới diện thờ Mẫu.
III. Hệ thống tôn thờ, tầng bậc trong Tứ Phủ
Trong tín ngưỡng Tứ phủ, các vị thần linh được thờ phụng theo một hệ thống tôn thờ, tầng bậc cụ thể. Theo hệ thống này, các vị thần linh được chia thành hai nhóm chính là:
- Nhóm thần linh tối cao: Gồm Quan Thế Âm Bồ Tát, các vị Thiên quan, Thiên tiên,…
- Nhóm thần linh địa phương: Gồm các vị Thành Hoàng, Thánh mẫu, Thánh quan, Cô, Cậu,…
Trong nhóm thần linh tối cao, Quan Thế Âm Bồ Tát là vị thần tối cao, đứng đầu trong hệ thống thần linh. Các vị Thiên quan, Thiên tiên là những vị thần linh giúp việc cho Quan Thế Âm Bồ Tát.
Trong nhóm thần linh địa phương, các vị Thành Hoàng là những vị thần linh cai quản các địa phương, làng xã. Các vị Thánh mẫu, Thánh quan là những vị thần linh được thờ phụng như những vị mẹ, vị cha linh thiêng. Các vị Cô, Cậu là những vị thần linh cai quản các vùng đất, địa phương.
Hệ thống tôn thờ, tầng bậc trong Tứ Phủ có vai trò quan trọng trong tín ngưỡng Tứ Phủ. Hệ thống này giúp phân định rõ ràng vị trí, vai trò của các vị thần linh trong tín ngưỡng Tứ Phủ. Từ đó, giúp cho việc thờ phụng các vị thần linh được thuận lợi, đúng mực.
Hệ thống tôn thờ, tầng bậc trong Tứ Phủ cũng thể hiện sự tôn kính, ngưỡng mộ của người Việt đối với các vị thần linh. Người Việt tin rằng, các vị thần linh có thể phù hộ, che chở cho con người, giúp cho con người gặp được may mắn, hạnh phúc, thành công trong cuộc sống.
Có thể bạn quan tâm: Cách đặt bát hương trên bàn thờ để gia đạo êm ấm
Lời kết
Trên đầy là toàn bộ những giải đáp về Tứ Phủ là gì? Tứ Phủ gồm những ai? Vị nào? Hệ thống tôn thờ, tầng bậc trong Tứ Phủ ra sao? Hy vọng những thông tin mà Mua Bán tổng hợp có thể giúp bạn có thêm thật nhiều kiến thức bổ ích và hiểu biết sâu hơn về một bộ phận tín ngưỡng trong văn hoá dân gian Việt Nam.
Đừng quên thường xuyên truy cập Muaban.net để không bỏ lỡ bất kỳ thông tin hữu ích nào cũng như cập nhật những tin tức mới nhất về phong thuỷ, mua bán nhà đất, tìm việc làm,…
Xem thêm:
- Bản sắc văn hóa dân tộc là gì? Biểu hiện và cách giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam
- Bộ tứ linh và ý nghĩa quan trọng của bộ tứ linh trong tử vi và phong thủy!
- Mâm cúng tất niên Giáp Thìn 2024 chuẩn truyền thống nhất
