Hình thức kỷ luật nặng nề nhất đối với những người lao động đó là hình thức xử lý kỷ luật sa thải. Điều này không những ảnh hưởng trực tiếp đến người lao động mà còn ảnh hưởng đến gia đình của người lao động. Vậy sa thải là gì? Các trường hợp nào sẽ phải áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải? Hãy cùng Mua Bán tìm hiểu nhé.
1. Sa thải là gì?
Sa thải là gì? Sa thải được coi là một hình thức kỷ luật lao động. Điều này dẫn đến mối quan hệ lao động giữ người lao động và bên sử dụng người lao động bị chấm dứt. Có nghĩa rằng phía bên người sử dụng lao động đã đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động.
Người sử dụng lao động có quyền áp dụng hình thức kỷ luật này khi người lao động có những hành vi vi phạm kỷ luật lao động như hành vi tham nhũng, trộm cắp, tiết lộ bí mật của công ty hoặc có những hành vi khác gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản và lợi ích của công ty/doanh nghiệp.
Hậu quả của việc sa thải chính là người lao động bị mất việc làm và có thể sẽ bị tước mất một số quyền lợi chẳng hạn như trợ cấp khi thôi việc. Trước khi có Bộ luật lao động năm 1994 thì sa thải được gọi là buộc thôi việc áp dụng chung cho công nhân, viên chức nhà nước. Tuy nhiên, hiện nay buộc thôi việc là một trong các hình thức kỷ luật công chức còn sa thải mới là hình thức kỷ luật tương tự áp dụng đối với các lao động hợp đồng.
2. Các trường hợp áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải
Theo quy định tại Điều 129 – Bộ luật lao động năm 2019 thi hình thức xử lý kỷ luật sa thải được người sử dụng lao động áp dụng trong những trường hợp dưới đây:
1. Người lao động có hành vi tham ô, trộm cắp, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy ngay tại nơi làm việc.
2. Người lao động có những hành vi tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm đến quyền sở hữu trí tuệ của phía người sử dụng lao động, có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây ra thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của người sử dụng lao động hoặc cố ý quấy rối tình dục ngay tại nơi làm việc được quy định trong nội quy lao động.
3. Người lao động bị xử lý kỷ luật cách chức hoặc kéo dài thời hạn nâng lương mà tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật. Tái phạm chính là trường hợp người lao động lặp lại hành vi vi phạm đã bị xử lý kỷ luật mà chưa được xóa kỷ luật theo quy định tại Điều 126 của Bộ luật này.
4. Người lao động tự ý bỏ việc 5 ngày cộng dồn trong thời hạn 30 ngày hoặc 20 ngày cộng dồn trong thời hạn 1 năm (365 ngày) tính từ ngày đầu tiên tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng.
Những trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm hỏa hoạn, thiên tai, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám chữa bệnh có thẩm quyền và các trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động.
Tại Điều 13 Thông tư 47/2015/TT-BLĐTBXH có quy định về những lý do chính đáng như sau: Người lao động nghỉ việc có lý do chính đáng được quy định tại Khoản 2 Điều 31 trong Nghị định số 05/2015/NĐ-CP khi thuộc một trong những trường hợp dưới đây:
1. Do thiên tai, hỏa hoạn mà người lao động đã tìm mọi biện pháp để khắc phục nhưng lại không thể có mặt để đến nơi làm việc;
2. Bản thân, thân nhân (bố đẻ, mẹ đẻ, bố nuôi, mẹ nuôi, bố chồng, mẹ chồng, bố vợ, mẹ vợ, vợ hoặc chồng, con đẻ, con nuôi hợp pháp, đứa trẻ mà người lao động mang thai hộ đang nuôi theo quy định của pháp luật về hôn nhân) và gia đình bị ốm, có giấy xác nhận của cơ sở khám bệnh – chữa bệnh được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật.
>>> Bạn nên tìm hiểu: Lao động phổ thông là gì? Tình trạng và nhu cầu tuyển dụng ra sao
3. Trình tự, thủ tục áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải lao động
Trình tự, thủ tục áp dụng hình thức xử lý kỷ luật lao động tại khoản 6 Điều 122 của Bộ luật Lao động 2019 được quy định như sau:
3.1 Bước 1: Phát hiện và lập biên bản xử phạt hành vi vi phạm
- Khi phát hiện người lao động có những hành vi vi phạm kỷ luật lao động tại thời điểm xảy ra hành vi vi phạm, người sử dụng lao động sẽ tiến hành lập biên bản vi phạm và thông báo đến tổ chức đại diện cho người lao động tại cơ sở mà người lao động là thành viên, người đại diện theo pháp luật của người lao động chưa đủ 15 tuổi.
- Trong trường hợp người sử dụng lao động phát hiện hành vi vi phạm kỷ luật lao động sau thời điểm hành vi vi phạm đã xảy ra thì sẽ thực hiện việc thu thập chứng cứ để chứng minh lỗi vi phạm của người lao động.
3.2 Bước 2: Tiến hành gửi thông báo mở phiên họp kỷ luật
Việc tổ chức họp xử lý kỷ luật lao động sẽ do người sử dụng lao động thực hiện.
- Trước khi họp xử lý kỷ luật phải thông báo trước ít nhất 5 ngày về nội dung cuộc họp, thời gian, địa điểm tiến hành cuộc họp xử lý kỷ luật lao động, họ và tên người bị xử lý, hành vi vi phạm cho tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở, người lao động, người đại diện theo pháp luật của người lao động chưa đủ 15 tuổi.
- Tiến hành họp xử lý kỷ luật lao động: Cuộc họp sẽ diễn ra khi có mặt đầy đủ các thành phần hoặc một trong các thành phần bắt buộc phải tham gia không xác nhận tham dự cuộc họp hoặc vắng mặt.
- Nội dung cuộc họp xử lý kỷ luật lao động phải được lập thành biên bản, thông qua trước khi kết thúc cuộc họp và phải có chữ ký của người tham dự cuộc họp được quy định tại điểm b và điểm c khoản 1 Điều 122 của Bộ luật Lao động. Trường hợp có người không ký tên vào biên bản thì người ghi biên bản phải nêu rõ họ tên và lý do mà người đó không ký (nếu có) vào nội dung của biên bản.
3.3 Bước 3: Mở phiên họp xét kỷ luật
Trong thời hạn được quy định, người có thẩm quyền xử lý kỷ luật lao động sẽ ban hành quyết định xử lý kỷ luật lao động. Căn cứ tại điểm i, khoản 2, Điều 69 trong Nghị định 145/2020, người có thẩm quyền xử lý kỷ luật lao động chính là người có thẩm quyền giao kết hợp đồng lao động bên phía người sử dụng lao động hoặc người được quy định cụ thể trong nội quy lao động.
3.4 Bước 4: Ra quyết định kỷ luật
Quyết định xử lý kỷ luật phải được gửi đến người lao động, tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở và người đại diện theo pháp luật của người lao động chưa đủ 15 tuổi.
>>> Tham khảo thêm: Thông tin các việc làm lao động phổ thông đà nẵng mới nhất 2023
4. Thời hiệu xử lý kỷ luật sa thải
Thời hiệu để xử lý kỷ luật người lao động tối đa là 6 tháng kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm. Trường hợp hành vi vi phạm liên quan trực tiếp đến tài sản, tài chính, tiết lộ bí mật công nghệ, bí mật kinh doanh của người sử dụng lao động thì thời hiệu để xử lý kỷ luật lao động tối đa là 12 tháng.
Khi hết thời gian đã được quy định thi không được xử lý kỷ luật lao động. Nếu còn thời hiệu để xử lý kỷ luật lao động thì người sử dụng lao động tiến hành xử lý kỷ luật sa thải ngay, nếu hết thời hiệu thì sẽ được kéo dài thời hiệu để xử lý kỷ luật sa thải nhưng tối đa không quá 60 ngày kể từ ngày hết thời gian đã nêu ở trên.
Khi hết thời gian quy định không được xử lý kỷ luật với lao động nữ đang mang thai hoặc trong thời kì nghỉ thai sản, người lao động nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi mà thời hiệu xử lý kỷ luật lao động đã hết thì được kéo dài thời hiệu xử lý kỷ luật sa thải lao động nhưng tối đa không vượt quá 60 ngày kể từ ngày hết thời gian nêu trên
5 Một số câu hỏi thường gặp
5.1 Những quyền lợi người lao động sẽ được hưởng khi bị sa thải là gì?
Để đảm bảo quyền lợi cho người lao động khi bị xử lý sa thải thì pháp luật đã có những quy định cụ thể về những quyền lợi khi bị sa thải như hưởng trợ cấp thất nghiệp. Điều kiện để hưởng trợ cấp thất nghiệp được quy định tại điều 49, Luật Việc làm năm 2013. Cụ thể, người lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp khi:
- Chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc. Trừ các trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc trái với pháp luật; hưởng lương hưu và trợ cấp mất sức lao động hằng tháng.
- Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian là 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc đối với những trường hợp quy định. Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian là 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động đối với những trường hợp quy định.
- Đã nộp hồ sơ để hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm theo quy định.
>>>Có thể bạn quan tâm: Thủ tục làm bảo hiểm thất nghiệp để nhận trợ cấp sớm
5.2 Người lao động nên làm gì khi bị sa thải trái luật?
Khi bị sa thải trái luật, người lao động cần gửi khiếu nại tới người sử dụng lao động hoặc Chánh Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính khi không được giải quyết hoặc việc giải quyết của người sử dụng lao động không thỏa đáng.
Trường hợp bị sa thải trái quy định của pháp luật mà gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người lao động thì người lao động có thể tố giác với cơ quan điều tra để xử lý hành vi vi phạm của người sử dụng lao động.
5.3 Sa thải có cần báo trước không?
Theo như các quy định đã được nêu ra ở phía trên thì sa thải là một trong những hình thức xử lý kỷ luật người lao động. Nếu trường hợp người lao động bị công ty/doanh nghiệp xử lý kỷ luật lao động bằng hình thức sa thải thì người lao động sẽ bị công ty chấm dứt hợp đồng lao động ngay mà không cần phải báo trước thời gian theo quy định nêu trên.
Trên đây là một số thông tin Muaban.net đã tổng hợp để giúp bạn giải đáp những thắc mắc về sa thải là gì? Quy định của pháp luật về sa thải lao động. Ngoài ra bạn có thể truy cập thêm vào website của Mua Bán để tìm hiểu thêm các thông tin bổ ích về việc làm khác nhé.
| Mua Bán có chia sẻ kinh nghiệm cách không bị sa thải khi làm những ngành nghề kỹ sư điện, điện tử, xem ngay: |
>>> Tham khảo thêm: Top 5 lý do bị đuổi việc phổ biến nhất hiện nay mà bạn nên đề phòng!
- Thời hiệu kỷ luật sa thải là bao lâu?
Thời hiệu để xử lý kỷ luật người lao động tối đa là 6 tháng kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm.
- Sa thải có cần báo trước không?
Nếu trường hợp người lao động bị công ty/doanh nghiệp xử lý kỷ luật lao động bằng hình thức sa thải thì người lao động sẽ bị công ty chấm dứt hợp đồng lao động ngay mà không cần phải báo trước thời gian theo quy định.
