Một người có tính nhận thức cao luôn biết điểm dừng và điểm đến đúng lúc, cần thiết trong cuộc sống hằng ngày. Vậy nhận thức là gì? Các giai đoạn và phân loại của nhận thức có quan trọng đối với con người không? Hãy tìm hiểu kĩ hơn qua bài viết sau đây của muaban.net nhé.
Nhận thức là gì?
Có nhiều định nghĩa về nhận thức là gì? Nhận thức được coi là hành động hoặc quá trình thu nhận kiến thức và hiểu biết thông qua kinh nghiệm, suy nghĩ và cảm giác tích lũy được. Quá trình này liên quan đến kiến thức, sự chú ý, trí nhớ, ước tính, tính toán, ra quyết định, hiểu và sử dụng ngôn ngữ.
Theo Wikipedia giải thích nhận thức là gì? Đó là một hiện tượng biện chứng của thế giới khách quan trong ý thức con người giúp con người tiến gần hơn đến các đối tượng.
Theo chủ nghĩa Mác-Lênin, nhận thức là một khái niệm trừu tượng. Đó là quá trình phản ánh hiện thực khách quan một cách tích cực, năng động, sáng tạo, dựa trên cơ sở hiện thực vào bộ não con người.
Một số quan điểm về nhận thức
Quan điểm duy tâm có thể được chia thành hai loại: Quan điểm duy tâm và quan điểm duy vật. Đặc biệt: Trên quan điểm duy tâm về nhận thức không cho phép thế giới vật chất tồn tại độc lập với ý thức. Vì vậy, họ không chấp nhận nhận thức với tư cách là sự phản ánh hiện thực khách quan.
Theo chủ nghĩa duy tâm chủ quan, mọi vật hiện hữu đều là phức hợp cảm xúc của con người. Do đó, đối với họ, nhận thức chỉ là cảm xúc và biểu tượng của con người. Họ không phủ nhận nhận thức nhưng theo chủ nghĩa duy tâm khách quan thì coi nhận thức là sự tự nhận thức về những ý niệm, tư tưởng tồn tại đâu đó bên ngoài cơ thể con người chứ không phải là sự phản ánh hiện thực khách quan.
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật siêu hình: Họ thừa nhận con người có khả năng nhận thức thế giới xung quanh và đồng thời, xem nhận thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào trong bộ não con người. Tuy nhiên, do hạn chế của tính siêu hình, máy móc và trực giác nên chủ nghĩa duy vật không giải quyết được vấn đề nhận thức tư duy một cách thực sự khoa học. (Quan điểm duy vật trước Mác)
Các giai đoạn của nhận thức
Dưới góc độ tư duy biện chứng, quá trình nhận thức của con người đi từ cái sinh động đến cái trừu tượng đến cái thực tiễn. Do đó, quá trình đó trải qua các giai đoạn từ đơn giản đến phức tạp, từ ngoài vào trong, từ thấp đến cao. Vậy các giai đoạn của ý thức là gì? Ý thức trải qua hai giai đoạn:
Nhận thức cảm tính
Nhận thức cảm tính bao gồm các dạng sau:
- Cảm giác: Là hình thức nhận thức cảm tính phản ánh những thuộc tính riêng của các sự vật, hiện tượng khi chúng trực tiếp tác động vào các giác quan của con người. Các giác quan là nguồn gốc của mọi tri thức, là kết quả của việc chuyển các kích thích bên ngoài thành các yếu tố ý thức.
- Tri giác: Là hình thức nhận thức cảm tính phản ánh tương đối đầy đủ về đối tượng khi đối tượng tác động trực tiếp vào các giác quan của con người. Tri giác là sự tích hợp của các giác quan.
- Biểu tượng: Là hình thức nhận thức cảm tính phản ánh tương đối đầy đủ các đối tượng bằng cách tưởng tượng lại và ghi nhớ sự vật khi chúng không còn tác động trực tiếp vào các giác quan của chúng ta.
Xem thêm: Kỷ luật là gì? Đặc điểm và hình thức biểu hiện của kỷ luật
Nhận thức lý tính
Nhận thức lý tính (tư duy trừu tượng) là giai đoạn phản ánh gián tiếp, là sự khái quát hóa cái được biểu đạt dưới các hình thức khái niệm, phán đoán, suy luận,… Khái niệm là hình thức cơ bản của tư duy trừu tượng và phản ánh những thuộc tính bản chất của sự vật. Sự hình thành khái niệm là kết quả của sự khái quát, tổng hợp biện chứng các tính chất, thuộc tính của sự vật và lớp sự vật.
Do đó, các khái niệm khách quan và chủ quan có liên quan lẫn nhau trong dòng chảy và tiến hóa không ngừng. Các khái niệm có vai trò hết sức quan trọng trong nhận thức vì chúng là cơ sở để hình thành các phán đoán khoa học và cách thức tư duy.
Phán đoán là một hình thức suy luận trừu tượng trong đó các khái niệm được liên kết với nhau để khẳng định hoặc phủ nhận các đặc điểm, thuộc tính của đối tượng. Ví dụ: “Việt Nam là một dân tộc anh hùng” là một phán đoán. Vì có sự liên hệ giữa hai chữ “dân tộc”, “Việt Nam” và chữ “anh hùng”.
Tuỳ theo trình độ phát triển nhận thức, có thể chia các phán đoán thành ba loại: Phán đoán nhất thời (ví dụ: đồng dẫn điện), phán đoán cụ thể (ví dụ: đồng là kim loại) và phán đoán phổ biến (ví dụ: đồng là kim loại, tất cả các kim loại đều dẫn điện). Một nhận định chung ở đây là hình dạng thể hiện sự phản chiếu hoàn hảo của vật thể.
Chỉ giới hạn trong phạm vi phán đoán, tri giác chỉ biết đến mối quan hệ giữa cái riêng và cái chung và phổ quát. Ví dụ, đánh giá từ ví dụ trên, không thể nói rằng có những tính chất tương tự giữa đồng và các kim loại khác ngoài tính dẫn điện tương tự. Để khắc phục hạn chế này, nhận thức lý phải trở thành tri thức tiên nghiệm.
Suy luận là hình thức suy luận trừu tượng, nối các phán đoán để đi đến phán đoán cuối cùng và khám phá tri thức mới. Ví dụ, kết hợp mệnh đề đồng dẫn điện”với mệnh đề đồng là kim loại” dẫn đến nhận thức mới rằng tất cả các kim loại đều dẫn điện”.
Tuỳ theo sự kết hợp của các phán đoán theo thứ tự giữa phán đoán duy nhất, phán đoán cụ thể và phán đoán phổ biến mà ta thu được các dạng suy luận quy nạp hoặc suy diễn.
Ngoài khả năng suy luận, nhận thức lý tính còn có khả năng khám phá tri thức mới một cách nhanh chóng và chính xác. Từ ba hình thức trên, chúng ta có thể rút ra các giai đoạn nhận thức duy lý với các đặc điểm sau: Nhận thức logic phụ thuộc vào khả năng tư duy của con người. Do đó, nó phản ánh chính xác những mối liên hệ bản chất tồn tại bên trong sự vật hoặc lớp sự vật.
Phân loại nhận thức
Phân loại nhận thức được dựa trên hai đặc điểm cơ bản theo định nghĩa của Mac-Lênin
Nhận thức kinh nghiệm
Nhận thức kinh nghiệm hay còn gọi là tri thức kinh nghiệm được hình thành thông qua quá trình quan sát sự vật, thế giới tự nhiên xã hội và đời sống hàng ngày. Ngoài ra, nó có thể được xây dựng dựa trên các thí nghiệm khoa học và thí nghiệm thực hành. Dựa trên cơ sở phán đoán của bạn, kiến thức thực nghiệm được chia thành hai loại phụ: Kiến thức thực nghiệm khoa học hoặc kiến thức thực nghiệm tổng quát.
Xem thêm: Trực giác là gì? Có nên tin vào những gì mà trực giác mách bảo không?
Nhận thức lý luận
Đây là một sự ghi nhận gián tiếp với một khuôn mặt trừu tượng chứ không đơn giản là đặt tên cho các đối tượng và sự kiện. Thay vào đó, mọi phán đoán về sự vật, sự kiện đều dựa trên sự xem xét các ảnh hưởng xung quanh.
Xem thêm tin tức mới nhất về việc tìm người tại Muaban.net
Nhận thức thông thường
Các mô hình nhận thức bình thường được hình thành thông qua hoạt động trực tiếp hoặc tự phát của con người. Nhận thức thông thường phản ánh các thuộc tính khác nhau của các đối tượng và hiện tượng xảy ra.
Nhận thức khoa học
Nhận thức khoa học bắt nguồn từ những mối liên hệ cần thiết trong cuộc sống hàng ngày. Tri thức khoa học có vai trò hết sức to lớn trong đời sống, khoa học và công nghệ.
Bản chất thật sự của nhận thức
Bản chất thật sự của nhận thức là gì? Nó được coi như là những thuộc tính, đặc điểm vốn có của nhận thức. Theo các nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin, bản chất thật sự của nhận thức được nêu ra dựa trên các nguyên tắc sau:
Thế giới vật chất thừa nhận nó tồn tại khách quan bên ngoài con người, không phụ thuộc vào tình cảm, suy nghĩ và ý thức của con người. Thừa nhận khả năng nhận thức thế giới của con người.
Về nguyên tắc, không có gì để biết. Quá trình của nhận thức thể hiện sự phản ánh hiện thực khách quan vào bộ não con người là một quá trình biện chứng, tích cực, tự giác và sáng tạo. Thực tiễn là cơ sở trực tiếp và quan trọng nhất của nhận thức, là đối tượng của nhận thức, là tiêu chí kiểm tra tính chân thực của nhận thức.
Xem thêm: Giao Tiếp Là Gì? Vai Trò Của Giao Tiếp Trong Đời Sống Hiện Nay
Vai trò của nhận thức
Trong cuộc sống của con người, nhận thức góp phần quan trọng và không thể thiếu. Nó giúp con người nhìn nhận phần riêng, cái chung, thấu hiểu hiện tượng, bản chất của mọi sự vật và sự việc. Giúp con người nhận thức đúng đắn, đầy đủ và chính xác về bản chất của sự vật, hiện tượng.
Ngoài ra, nhận thức còn đóng góp cho con người nhiều kiến thức và tích lũy nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống. Mọi người đang bắt đầu hiểu các nguyên tắc, định nghĩa và khái niệm về thế giới quan của họ.
Ví dụ về nhận thức
Ví dụ: Pháp luật là phương tiện quản lý xã hội của nhà nước. Chúng ta đều biết tầm quan trọng của pháp luật, nếu vi phạm sẽ bị quốc gia trừng phạt. Vì vậy, người dân luôn sống và làm việc theo pháp luật của đất nước.
Tiền là phương tiện để chúng ta mua, bán và trao đổi hàng hóa và dịch vụ mà chúng ta sử dụng trong cuộc sống. Chúng tôi nhận thấy vai trò quan trọng của đồng tiền nên mọi người phải học và làm việc. Một số làm việc chăm chỉ để kiếm nhiều tiền, hoặc thậm chí bất chấp đạo đức và pháp luật để kiếm nhiều tiền như: Buôn hàng lậu, cho vay nặng lãi…
Qua bài viết sau đây của muaban.net, hi vọng bạn đã hiểu thêm về định nghĩa nhận thức là gì? Và áp dụng nó vào thực tiễn cuộc sống của bản thân một cách tốt nhất.
Xem thêm: Năng lực nghề nghiệp là gì? Cách rèn luyện năng lực nghề nghiệp phù hợp với từng ngành nghề
