Có thể nói, máy nén chính là “linh hồn” của hệ thống điều hòa không khí trên xe ô tô. Hệ thống điều hòa không khí vô cùng tiện ích cho ô tô là nhờ vào máy nén khí điều hòa ô tô. Hôm nay, Cẩm nang Mua Bán sẽ cung cấp cho bạn toàn bộ thông tin về loại máy nén này.
Giới thiệu về hệ thống điều hòa không khí trên ô tô
Cấu tạo của máy nén
Máy nén sử dụng trong máy điều hòa nhiệt độ là loại máy nén hở, truyền động đai từ động cơ ô tô sang đầu trục máy nén thông qua khớp nối điện từ. Môi chất lạnh là R12, R502 hoặc R134a. Tốc độ vòng quay của máy nén lớn hơn tốc độ làm việc của động cơ ô tô. Máy nén làm việc với tốc độ khoảng 600v/ph. Vì vậy máy nén phải có độ tin cậy cao và phải làm việc hiệu quả trong điều kiện tốc độ thay đổi liên tục của ô tô.
Máy nén điều hòa nhiệt độ ô tô sử dụng tất cả các loại máy nén, có thể là máy nén piston 1,2 hoặc nhiều xilanh. Loại máy nén hay dùng là máy nén piston dọc trục, thường có hai loại: 2,5,8 và 10 piston.
Cấu tạo máy nén điều hòa ô tô sẽ có những phần cơ bản giống nhau như:
- Máy nén loại piston: Van an toàn, đệm trục, ly hợp từ, vỏ phía trước, piston, đĩa vát, xi lanh, vỏ phía sau.
- Đối với các loại khác: một số loại sẽ có cánh gạt, loại khác sẽ có bộ ly hợp,…
Mỗi loại cấu tạo máy nén khí điều hòa ô tô khác nhau sẽ thích hợp cho từng loại xe ô tô khác nhau. Tùy vào cơ cấu và thiết kế của ô tô mà mỗi loại máy nén sẽ đáp ứng đầy đủ nhu cầu làm mát và lọc sạch không khí trong xe.
Nguyên lý hoạt động
- Máy nén khí điều hòa ô tô được hoạt động dựa theo nguyên lý: Khi động cơ của máy hoạt động thì trục khủy và piston cũng đồng thời chuyển động kéo theo puly quay. Piston đi từ điểm chết trên xuống điểm chết dưới sẽ tạo chân không trong xilanh làm cho van nạp mở. Van nạp của máy nén khí điều hòa ô tô sẽ được mở sẽ đưa không khí từ bên ngoài thông qua bầu lọc vào xilanh. Quá trình hút sẽ diễn ra cho tới khi piston di chuyển lên điểm chết trên, khi piston lên đến điểm chết trên lúc này trong xi lanh xảy ra quá trình nén khí, khí bị nén lại làm cho áp suất tăng đẩy mở van nén đưa khí nén qua nắp xilanh đến bình chứa khí.
- Ở trong bình chứa khi áp suất đạt đến 0,75 MPa thì van điều chỉnh sẽ bắt đầu hoạt động. Áp suất của khí nén khí điều hòa ô tô trong bình tăng sẽ đẩy mở van áp suất và thông van nạp giữa hai xilanh, chặn đường dẫn của khí nén đến với bình chứa.
- Khí nén được phân phối đến các cơ cấu điều khiển bằng máy nén khí điều hòa ô tô như: phanh, đóng mở cửa, nâng hạ ghế ngồi,… Khi khí đi qua áp suất giảm xuống, van điều chỉnh áp suất mở ra thông đường dẫn khí nén đến bình chứa và quá trình nạp, máy nén khí điều hòa ô tô lại được tiếp tục.
Nhiệm vụ của máy nén
Máy nén khí điều hòa ô tô có những nhiệm vụ cơ bản sau:
- Máy nén có vai trò tạo sức hút hay tạo ra điều kiện giảm áp tại cửa hút của nó với mục đích thu hồi ẩn nhiệt của hơi môi chất lạnh từ bộ bốc hơi.
- Trong quá trình bơm, máy nén khí điều hòa ô tô phải tăng áp suất, biến đổi chất lạnh thể hơi thấp áp thành môi chất lạnh để hơi áp cao nhằm tăng áp suất và nhiệt độ hơi môi chất lạnh lên nhiều lần so với nhiệt độ của môi trường giúp thực hiện tốt quá trình trao đổi tại giàn nóng.
- Máy nén khí điều hòa ô tô còn có nhiệm vụ bơm môi chất lạnh chạy xuyên suốt trong hệ thống.
Các loại máy nén khí điều hòa ô tô
Máy nén loại piston tay quay
Cấu tạo
Gồm 21 bộ phận
Nguyên lý hoạt động
Khi piston di chuyển xuống phía dưới, môi chất ở bộ bốc hơi sẽ được nạp đầy vào xylanh thông qua van lưỡi gà hút – kỳ này gọi là kỳ hút, van lưỡi gà sẽ ngăn không cho chất làm lạnh ở phía áp suất và nhiệt độ cao vào xylanh.
Khi piston di chuyển lên phía trên – kỳ này gọi là kỳ xả, lúc này van lưỡi gà hút được đóng kín, piston chạy lên nén chặt môi chất lạnh đang ở thể khí, làm tăng nhanh chóng áp suất và nhiệt độ của môi chất, khi van lưỡi gà xả mở môi chất lạnh sẽ được đẩy tới bộ ngưng tụ.
Ưu – nhược điểm và phạm vi ứng dụng
Với loại máy nén khí điều hòa ô tô này, do tốc độ của động cơ ô tô luôn thay đổi trong quá trình làm việc mà máy nén không thể tự khống chế được lưu lượng của môi chất lưu thông, van lưỡi gà được chế tạo bằng lá thép lò xo mỏng nên dễ bị gẫy và làm việc kém chính xác khi bị mài mòn hoặc giảm lực đàn hồi qua quá trình làm việc, lúc đó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hiệu suất và chất lượng làm việc của hệ thống điều hòa không khí ô tô.
Kiểu máy nén khí điều hòa ô tô này khó thực hiện việc điều khiển tự động trong quá trình làm việc khi tốc độ của động cơ luôn thay đổi. Nên hiện nay trong kỹ thuật điện lạnh ô tô không còn dùng loại máy nén piston loại trục khuỷu tay quay này
Xem thêm tin tức mới nhất về mua bán ô tô tại Muaban.net
Máy nén piston kiểu cam nghiêng
Cấu tạo
Máy nén này có ký hiệu 10PAn, trong đó: 10P thể hiện số xylanh có trong máy nén; A thể hiện máy nén thuộc thế hệ mới; n thể hiện giá trị công suất của máy nén (khi n=15 thì công suất của máy nén là 155cm/rev; n=17 thì công suất của máy nén là 178cm3/rev). Tương ứng với các ký hiệu trên tùy theo loại máy nén được sử dụng trên các xe có công suất của động cơ được quy định như sau: động cơ có công suất từ 1500 ÷2000 (cm3) thì dùng loại máy nén 10PA15 hay 10PA17; với động cơ có công suất từ 2100(cm3) trở lên thì dùng loại 10PA17 hoặc 10PA20.
Cấu tạo của máy nén khí điều hòa ô tô kiểu cam nghiêng gồm 19 bộ phận:
Nguyên lý hoạt động
Hoạt động của máy nén khí điều hòa ô tô kiểu cam nghiêng được chia làm hai hành trình riêng biệt sau:
- Hành trình hút: khi piston di chuyển về phía bên trái sẽ tạo nên sự chênh lệch áp suất trong không gian phía bên phải của piston, lúc này van hút sẽ được mở ra cho hơi môi chất lạnh có áp suất và nhiệt độ thấp từ bộ bay hơi được nạp vào trong máy nén qua van hút và van xả được đóng kín.
- Hành trình xả: khi piston di chuyển về phía bên trái thì sẽ tạo ra hành trình hút phía bên phải, trong khi đó phía bên trái của piston đang thực hiện cả hành trình xả hay hành trình bơm của máy. Van hút phía bên trái lúc này được đóng chặt. Van xả sẽ được mở ra cho đến hết hành trình bơm thì đóng lại.
Hiện nay, trong hệ thống lạnh ôtô loại máy nén khí điều hòa ô tô này được sử dung rộng rãi nhất do các ưu điểm sau:
- Nhỏ gọn và nhẹ nhờ giảm kích cỡ của piston, xylanh và vở hộp máy nén.
- Độ tin cậy cao nhờ có phốt bịt kín cốc lắp giũa trục chính và khớp nối điện từ
- Độ ồn thấp nhờ vào sự làm việc êm dịu của các van hút và van xả loại lò xo lá.
- Với cấu tạo nhỏ gọn nên dễ kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa.
Máy nén piston mâm dao động
Cấu tạo
Máy nén khí điều hòa ô tô kiểu piston mâm dao động có cấu tạo đơn giản:
Nguyên lý hoạt động
Loại máy nén khí điều hòa ô tô này tuy có cấu tạo khác so với máy nén piston kiểu cam nghiêng nhưng lại có nguyên lý hoạt động giống nhau. Nguyên lý hoạt động bao gồm 2 quá trình là quá trình hút và quá trình xả.
Máy nén quay loại cánh gạt
Kiểu máy nén khí điều hòa ô tô này được kí hiệu là TVn ( trong đó TV: là kiểu máy nén cánh van quay; n: thể hiện giá trị công suất của máy nén, n=10 tương đương với công suất của máy nén là 108cm/rev, n=12 tương đương với công suất của máy nén là 127cm3/rev, n=14 tương đương với công suất của máy nén là 142 cm3/rev). Tuy nhiên máy nén loại này chỉ được lắp trên hệ thống điều hòa không khí của các xe ô tô cỡ nhỏ và trung bình.
Tương ứng với kiểu máy nén không khí này có các quy ước chung về sử dụng trên các loại xe có dung tích của cơ động khác nhau để phụ hợp với hiệu suất làm việc của hệ thống, cụ thể : Máy nén có kí hiệu TV10 và TV12 được lắp trên các xe có dung tích công tác của động cơ tù 1000 ÷ 1500 (cm3); máy nén có kí hiệu TV12 và TV14 được lắp trên xe có dungtichs của cơ động từ 1500 ÷ 2000 (cm3).
Cấu tạo
Cấu tạo của máy nén khí điều hòa ô tô loại này khá đặc biệt bởi vì không cần dùng piston
Nguyên lý hoạt động
Nguyên lý hoạt động của máy nén khí điều hòa ô tô được chia làm 3 hành trình:
- Hành trình hút: khi roto quay, lực ly tâm bắn các cánh gạt tỳ kín vào vách của máy nén, giữa 2 cách van (a), (b) và vách trong của vỏ máy nén có thể tạo ra một thể tích lớn.
- Hành trình nén : Khối thể tích giữa van (a), (b) và vách vỏ bơm có chứa hơi môi chất lạnh sẽ giảm xuống và bắt đầu hành trình nén (hình c).
- Hành trình xả: khi cánh van (a) di chuyển qua khỏi lỗ xả thì máy nén sẽ bắt đầu hành trình xả. Khi đó hơi môi chất lạnh đã được nén lên áp suất cao, tạo ra áp lực lớn để mở van xả và đẩy dòng hơi môi chất lạnh có áp suất và nhiệt độ cao ra khỏi máy nén và sau đó đi đến giàn ngưng tụ (hình e,f).
- Làm việc không ma sát tuổi thọ cao
- Làm việc êm, ít tiếng ồn
- Tiết kiệm năng lượng tiêu thụ
- Giá thành bảo trì thấp
Máy nén sử dụng bộ ly hợp điện từ
Cấu tạo
Máy nén sử dụng bộ ly hợp điện từ gồm có 10 bộ phận:
Nguyên lý hoạt động
Khi động cơ ô tô khởi động nổ máy, puly của máy nén khí điều hòa ô tô sẽ quay theo trục khuỷu nhưng trục khuỷu của máy nén thì vẫn đứng yên. Khi bật công tắc A/C nối điện máy lạnh thì bộ ly hợp điện từ sẽ khớp puly vào trục quay máy nén cho trục khuỷu động cơ. Sau khi đã đạt đến nhiệt độ lạnh yêu cầu thì hệ thống điện sẽ tự động ngắt mạch điện bộ ly hợp điện từ cho máy nén ngừng hoạt động.
Một số hiện tượng phát hiện hư hỏng đối với loại máy nén khí điều hòa ô tô này
Trong quá trình sử dụng lâu dài, đôi khi các loại máy nén khí điều hòa ô tô sẽ trục trặc và hư hỏng, một số hiện tượng phát hiện hư hỏng phổ biến như:
- Động cơ bị quá tải: Biểu hiện khi rơ le nhiệt tác động, dòng động cơ vượt định mức.
- Nhiệt độ cao: Biểu hiện của lỗi này là nhiệt độ máy nén từ 95 độ C 110 độ C
- Nhiệt độ khí xả cao: Biểu hiện nhiệt độ khí xả vượt quá 110 độ C
- Máy không khởi động dược đèn sự cố về điện báo sáng
- Dòng điện vận hành quá cao, máy nén dừng gấp
- Van áp suất không làm việc hoặc tăng liên tục khiến van an toàn bị tác động
- Dầu máy nén khí bị đặc quện lại, hay bị kẹo.
- Nhiệt độ khí xả thấp hơn 70 độ C
- Nhiệt độ khí xả cao, máy nén khí dừng khẩn cấp
Máy nén khí điều hòa ô tô là bộ phận quan trọng và đắt tiền nhất trong các bộ phận của hệ thống làm mát của xe ô tô, tuy nhiên nếu không biết cách sử dụng và bảo dưỡng, bảo trì đúng cách thì cũng dễ bị gặp các vấn đề không mong muốn. Bởi thế nếu không muốn mất nhiều tiền và thời gian để đưa xe ô tô của mình đến các gara, trung tâm sửa chữa thì cần chú ý:
Không điều chỉnh nút điều hòa ở mức tối đa:
Mặc dù công tắc điều hòa có thể điều chỉnh công suất từ Min (tối thiểu) đến Max (tối đa). Tuy nhiên, để máy điều hòa không khí sử dụng được ổn định cũng như tránh tình trạng quá tải của máy nén khí điều hòa ô tô thì nên hạn chế điều chỉnh nút điều hòa ở mức tối đa, tức là công suất lớn nhất, đặc biệt là trong thời gian nắng nóng.
Việc nhiệt độ làm mát bên trong xe quá chênh lệch với nhiệt độ môi trường bên ngoài xe cũng sẽ khiến cho người ngồi trong xe bị sốc nhiệt, choáng khi ra khỏi xe và có thể gây khô da.
Kiểm tra, thay thế lốc điều hòa theo định kỳ
Hãy kiểm tra bằng cách điều chỉnh công tắc điều hòa ở mức tối đa, đưa tay hơ vào xem có hơi lạnh rõ không? Nếu không cảm nhận được cái lạnh phả ra hoặc hơi lạnh yếu không đủ làm mát trong khoang xe, thì block cũng như các bộ phận khác có thể đang gặp vấn đề và cần được kiểm tra.
Bạn nên thay thế cho bộ phận máy nén khí điều hòa ô tô định kỳ tối thiểu 3 tháng/lần , đặc biệt vào thời điểm nắng nóng cao điểm, bộ phận này thường phải hoạt động hết công suất, rất dễ bị hư hỏng.
Chọn địa chỉ sửa chữa – bảo dưỡng ô tô uy tín
Bạn nên lựa chọn những gara, xưởng sửa chữa ô tô có kinh nghiệm và hoạt động lâu năm, chuyên cung cấp những mặt hàng phụ tùng, nội thất ô tô chính hãng, rõ ràng nguồn gốc xuất xứ. Điều này đảm bảo rằng bất kì chi tiết nào trong xe ô tô như máy nén khí điều hòa ô tô khi được thay thế cũng sẽ đảm bảo được độ bền lâu và có bảo hành trong khi sử dụng. Những địa chỉ uy tín, có hệ thống thường có đội ngũ kỹ thuật lành nghề, có kinh nghiệm lâu năm thay vì những cơ sở tự phát, nhỏ lẻ.
Việc lựa chọn một địa chỉ sửa xe uy tín cũng sẽ giúp chủ xe yên tâm khi không bị thay thế đồ phụ tùng, nội thất cũ hay kém chất lượng, không rõ nguồn gốc cũng như nhân viên kỹ thuật thiếu kinh nghiệm khi sửa chữa, thay thế linh kiện cho xe của bạn.
Bảo dưỡng máy nén khí ô tô đúng cách giúp thiết bị hoạt động tốt nhất
Để máy nén khí điều hòa ô tô có thể hoạt động hiệu quả và lâu dài thì bảo dưỡng là điều vô cùng quan trọng. Bảo dưỡng các loại máy nén theo đúng chu kỳ hàng tuần, hàng tháng hay hàng năm sẽ giúp cho máy kéo dài tuổi thọ và hạn chế những sự cố không đáng có phát sinh trong quá trình sử dụng. Sau đây là các bước để bảo dưỡng máy nén điều hòa ô tô:
- Thay dầu mới cho máy: cần thay dầu khi máy nén khí điều hòa ô tô hoạt động đủ 1000 giờ và nên thay những loại dầu chuyên dụng cho máy theo hướng dẫn của nhà sản xuất
- Vệ sinh lọc gió: lọc gió có vai trò bảo vệ cụm đầu nén, lọc dầu và các chi tiết bên trong máy tránh bị bám bụi bẩn.
- Thay dây curoa: cần phải kiểm tra xem dây curoa có đủ độ căng hay bị sờn rách không. Nếu thấy có hiện tượng hư hỏng thì nên thay mới dây ngay.
- Xả nước đọng thường xuyên: hơi nước đọng nhiều trong bình chứa sẽ làm giảm công suất của hoạt động của máy nén. Vì vậy, cần phải chú ý và xả nước đọng cho máy định kỳ.
- Kiểm tra vòng bi động cơ: thường xuyên kiểm tra và tra dầu vào các ổ trục trong động cơ. Khi thấy vòng bi bị mài mòn thì phải thay mới ngay.
- Vệ sinh thân máy: nên sử dụng một tấm vải khô để lau sạch toàn bộ bụi bẩn bên ngoài máy.
Dạo gần đây, khi mua xe ô tô cũ Hải Dương, rất nhiều người quan tâm và kiểm tra máy nén khí ô tô của những chiếc xe ô tô cũ. Chính vì vậy, để đảm bảo giá trị bán ra của chiếc ô tô, bạn nên bảo dưỡng máy nén khí kỹ càng và sửa chữa khi cần thiết.
Một số điều lưu ý khi sửa chữa
Sửa chữa máy nén khí điều hòa ô tô là việc nên làm thường xuyên và định kỳ. Tuy nhiên, cần đảm bảo các biện pháp bảo hộ và sữa chữa đúng quy trình để bảo vệ an toàn cho bản thân và người xung quanh.
- Khi phải tiếp xúc với gas điều hòa: Không được thực hiện gần nơi có lửa hoặc trong một không gian kín; Phải luôn đeo kính và mặc đồ bảo hộ, không để chất gas lỏng dính vào da hoặc mắt.
- Khi thay thế các chi tiết của đường ga: Lưu ý xả ga trước khi thay thế; Đậy các chi tiết vừa tháo ra ngay lập tức để tránh bụi bẩn bám vào; Không nên để giàn ngưng, bình chứa đã tháo nút trên mặt đất.
- Khi xiết chặt các chi tiết nối: Bôi một ít dầu nhớt vào vị trí gioăng chữ O để dễ dàng xiết chặt và tránh dò khí gas; Khi xiết đai ốc, phải dùng 2 cờ lê để tránh làm xoắn ốc.
- Khi làm việc với bình chứa gas: Không bao giờ được làm nóng bình chứa; Tránh sử dụng lại bình chứa hết gas.
- Khi bật A/C và bổ sung khí gas: Khi nạp quá nhiều gas điều hòa có thể sẽ gây hư hỏng như động cơ quá nóng, không đủ lạnh, tốn xăng…
Trên đây là toàn bộ những chia sẻ, những thông tin về các loại Máy nén khí điều hòa ô tô. Hy vọng những thông tin vừa rồi có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động cũng như những bước bảo dưỡng cho máy nén để máy có thể hoạt động mang lại hiệu quả cao nhất. Nếu bạn cần thêm bất kỳ thông tin về xe ô tô cũ hãy tìm đến Muaban.net.
Xem thêm
- Điều hòa ô tô và cách khắc phục một số lỗi thường gặp
- Tại sao phải làm vệ sinh nội thất xe hơi và cách vệ sinh sạch sẽ nhất!
- Mẹo khử mùi hôi trong xe ô tô nhanh trong vòng 1 nốt nhạc
- Bóc mẽ 6 “chiêu thức” quen thuộc “dụ” khách mua xe ôtô cũ kém chất lượng
Nguyễn Vy
