Việt Nam ta có rất nhiều công trình kiến trúc cổ đại được gìn giữ và bảo tồn cho đến ngày nay. Chùa Bút Tháp là một trong những ngôi chùa cổ nhất ở nước ta đã trải qua nhiều thăng trầm lịch sử và được gìn giữ trường tồn theo thời gian cho đến tận bây giờ. Bài viết sau đây của Mua Bán sẽ giới thiệu những đặc điểm nổi bật nhất về ngôi chùa cổ này, cùng tìm hiểu ngay nhé!
Chùa Bút Tháp ở đâu?
Chùa Bút Tháp với tên chữ là Ninh Quốc Tự hay còn được gọi là chùa Nhạn Tháp, Hoàng Cung Tự. Đây được biết đến là một trong những ngôi cổ tự đẹp nhất ở vùng đồng bằng Bắc Bộ. Chùa nằm cách thủ đô Hà Nội khoảng 40km về phía đông và cách chùa Dâu 3km. Chùa Bút Tháp nằm ở bên bờ nam sông Đuống, trực thuộc thôn Bút Tháp, xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.
Đây là một ngôi chùa thuộc kiến trúc Phật giáo có tuổi đời gần 800 năm tuổi và rất nổi tiếng tại Bắc Ninh tính đến thời điểm hiện tại. Ngoài ra đây còn được nhận định là một trong những ngôi chùa cổ thời nhà Trần có kiến trúc hoàn chỉnh nhất được bảo tồn cho đến hiện nay tại Việt Nam.
>> Xem thêm: Tham Quan 20+ Các Chùa Ở Hà Nội Cực Kỳ Nổi Tiếng Và Linh Thiêng
Lịch sử hình thành chùa Bút Tháp
Theo ghi chép ghi nhận lại thì chùa Bút Tháp được khởi dựng vào thời vua Trần Thánh Tông ở thế kỷ XIV. Cho đến thế kỷ XVII, vợ của vua Lê Thần Tông là hoàng thái hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc đã lựa chọn chùa Bút Tháp làm nơi để tu hành vào những năm tháng cuối cuộc đời.
Đợt trùng tu từ 1644 đến 1647 chùa mới hoàn thành và mang tên chữ là “Ninh Phúc thiền tự”. Bước qua đầu thế kỷ 18, chùa được tu sửa với quy mô lớn hơn trước đây. Cho đến năm 1876, khi vua Tự Đức di ngang qua đây, thấy có ngọn tháp hình dáng khổng lồ nên ông đã gọi tên là chùa Bút Tháp từ đó. Mặc dù chùa đã trải qua nhiều lần trùng tu nhưng vẫn lưu giữ nguyên vẹn nét kiến trúc Phật giáo như ở thế kỷ XVII.
Bảo vật đặc biệt ở chùa Bút Tháp
Nhắc đến chùa Bút Tháp, mọi người thường nghĩ ngay đến bốn bảo vật quốc gia nổi tiếng có một không hai tại đây. Bao gồm tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay, tòa Cửu phẩm liên hoa, Siêu hương án và Bộ tượng Phật Tam thế.
Tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay
Tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay đã được công nhận là bảo vật Quốc gia vào năm 2012. Tượng được tạc bằng gỗ, mang đậm giá trị tín ngưỡng – tâm linh Phật giáo. Tượng được tạc vào năm 1656 có chiều cao 3.7m, bề dày 1.15m, ngang 2.1m.
Tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay có tổng cộng 11 đầu, 42 tay lớn và hơn 940 cánh tay nhỏ. Hình ảnh Phật Bà Quan Âm thượng tọa trên đài hoa sen với gương mặt uy nghiêm, nhân từ cùng trăm tay nghìn mắt như nhìn thấu hết được tất cả vạn vật chúng sinh trong vũ trụ.
Tòa Cửu phẩm liên hoa
Từ khu vực Thượng Điện, đi qua cầu đá là đến tòa Cửu phẩm liên hoa. Đây là minh chứng điển hình cho thấy được tài nghệ điêu khắc, kiến trúc đỉnh cao của các nghệ nhân thời phong kiến.
Tòa Cửu phẩm liên hoa là Tháp là tháp quay có tổng cộng 9 tầng và 8 mặt. Trong đó 9 tầng là 9 đài sen, tượng trưng cho 9 cấp tu hành trong Phật pháp. Bên cạnh đó 8 mặt tượng trưng cho 8 phương của nhà Phật, được khắc phù điêu đẹp mắt và sống động. Trải qua thời gian hoạt động, cho đến hiện nay tháp vẫn quay được bình thường và không phát ra tiếng kêu.
>> Xem thêm: Chùa Hương Tích Hà Tĩnh – Dấu ấn văn hóa tâm linh nơi đại ngàn
Siêu hương án
Siêu hương án được đặt ở khu Thượng điện của chùa Bút Tháp. Đây là hiện vật gốc độc nhất được hình thành từ thế kỷ XVII. Siêu hương án được chạm khắc tỉ mỉ, có bố cục tinh tế, sinh động. Đây là tác phẩm tiêu biểu điển hình cho phong cách điêu khắc gỗ thời Lê Trung hưng.
Bộ tượng Phật Tam thế
Bộ tượng Phật Tam thế được đặt bên trái Tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay. Ba pho tượng Phật Tam thế tượng trưng cho ba vị phật: Quá khứ thế, Hiện tại thế và Vị lai thế. Tượng mang ngụ ý về Phật pháp ở cả ba thời điểm quá khứ, hiện tại, tương lai. Bộ tượng Phật Tam thế được làm từ gỗ phủ sơn, được thếp vàng và điêu khắc vô cùng đẹp mắt, tinh xảo.
Nét đẹp quần thể kiến trúc cổ đại chùa Bút Tháp
Chùa Bút Tháp được nhận định là một trong số ít những công trình phong kiến vẫn giữ được nguyên vẹn vẻ đẹp sơ khai cho đến hiện nay. Đặc biệt Chùa Bút Tháp Bắc Ninh là niềm tự hào của người dân cũng như lịch sử Việt Nam.
Không gian chuyển tiếp đặc biệt giữa các thượng điện
Chùa Bút Tháp được xây dựng theo phong cách “nội công ngoại quốc” mang đậm nét đặc trưng của những ngôi chùa cổ phía Bắc. Bút Tháp Tự bao gồm nhiều công trình lớn nhỏ liên quan được bố trí chặt chẽ, cân xứng. Tất cả các công trình chính của chùa đều xây theo hướng Nam – mang tính chuyển tiếp đặc biệt giữa các khu vực thượng điện.
Tổng thể chùa Bút Tháp gồm khu trung tâm với 8 nếp nhà chạy song song theo trục dọc. Khu vực bên ngoài cùng là Tam Quan, tiếp đến là gác chuông 2 tầng 8 mái. Bên trái là tòa tháp Báo Nghiêm có chiều cao lên đến 13m, mang đậm nét kiến trúc Phật giáo Việt Nam.
>> Xem thêm: Top 10 Ngôi Chùa Cầu Duyên Ở Sài Gòn “Hội FA” Nên Bỏ Túi Ngay!
Tòa Tích Thiện Am
Tòa Tích Thiện Am là địa điểm tham quan đặc sắc nhất tại Chùa Bút Tháp. Tòa tháp này có chiều cao 13m bao gồm 5 mặt, mỗi mặt dài 2m được tạo hình bát giác.
Tòa Tích Thiện Am có thiết kế ấn tượng với phần đáy rộng và dần thu hẹp ở phần đỉnh tháp. Nhìn từ xa tòa Tích Thiện Am trông như một cây bút khổng lồ sừng sững, uy nghiêm hướng lên trời xanh.
Chạm nổi đá phong phú, sáng tạo
Các công trình phía trong chùa Bút Tháp thường sử dụng khung gỗ chịu lực, nền bệ và lan can được làm bằng đá. Ở hầu hết các các công trình trong chùa đều được điêu khắc, trang trí bằng các hình ảnh vui tươi, sống động, chứa đựng nhiều ý nghĩa Phật đạo và mang đậm nét nghệ thuật thiền tịnh.
Cây cầu nối giữa Thượng điện và Tích Thiện là công trình tiêu biểu được điêu khắc công phu. Cầu được làm hoàn toàn bằng đá, chạm khắc 12 bức phù điêu hình chim muông, linh vật, hoa lá… tinh xảo và đầy nghệ thuật.
Chùa Bút Tháp – Di tích cấp quốc gia đặc biệt
Vào năm 2013, Chùa Bút Tháp được xếp hạng di tích cấp quốc gia đặc biệt. Chùa còn là công trình kiến trúc nghệ thuật biểu trưng cho phong cách mỹ thuật thời Lê Trung hưng thế kỷ XVII.
Bên cạnh giá trị về mặt kiến trúc, chùa Bút Tháp hiện nay vẫn còn lưu giữ nhiều hiện vật quý niên đại thế kỷ XVII. Đặc biệt, tượng Phật Bà Quan m nghìn tay nghìn mắt đã được công nhận bảo vật quốc gia năm 2011, Siêu hương án được công nhận bảo vật quốc gia năm 2020.
>> Xem thêm: Chùa Tam Chúc thờ ai? 7+ điểm đặc biệt tại ngôi chùa lớn nhất thế giới
Lễ hội chùa Bút Tháp
Lễ hội chùa Bút Tháp được diễn ra vào ngày 24 – 24/03 Âm lịch. Đây là lễ hội tín ngưỡng truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa vùng Bắc Bộ. Lễ hội chùa Bút Tháp được chia thành 2 phần chính là phần lễ và phần hội.
- Phần lễ được tổ chức đầy trang trọng với các nghi thức như lễ cúng Phật, lễ dâng hương, lễ cúng đàn trần tế cầu phúc và lễ cúng Tổ sau cùng. Tất cả các nghi thức này diễn ra ở khu vực nội tự với sự tham gia đông đảo của người dân địa phương và khách du lịch.
- Sau khi hoàn tất đầy đủ các lễ nghi cúng bái, cầu nguyện, người tham gia sẽ đi đến phần hội với nhiều trò chơi dân gian đặc sắc, chẳng hạn như đấu cờ tướng, bóng bàn, thi thả chim bồ câu. Đặc biệt còn có các hoạt động biểu diễn và giao lưu nghệ thuật như ngồi thuyền rồng hát Quan họ và hát Chèo.
Những lưu ý cần biết khi đến chùa Bút Tháp
Khi đi du lịch và thăm viếng chùa Bút Tháp cần phải chú ý một vài điều dưới đây để hành trình tham quan, bái Phật thêm phần ý nghĩa và trọn vẹn hơn:
- Chùa Bút Tháp là chốn thờ tự linh thiêng, trang trọng. Chính vì vậy khách đến viếng thăm nên hãy ăn mặc lịch sự, kín đáo. Khi đến thăm viếng không đùa giỡn, cười nói quá lớn tiếng làm ảnh hưởng đến vẻ trang nghiêm của ngôi chùa.
- Các món cổ vật được lưu giữ tại chùa Bút Tháp có giá trị lịch sử hàng trăm năm, du khách đừng nên tùy ý cố tình đụng chạm hay di chuyển đồ vật.
- Lưu ý thời gian tiếp nhận khách đến viếng chùa sẽ từ 8:30 – 21:00. Du khách hãy sắp xếp lịch trình di chuyển hợp lý để có nhiều thời gian tham quan, check-in và cầu nguyện tại chùa.
- Bút Tháp Tự không có quá nhiều quy định khắt khe đối với du khách tham quan. Tuy nhiên hãy đọc thật kỹ những quy định của chùa để tận hưởng chuyến tham quan ý nghĩa và trọn vẹn hơn.
Để chuyến đi thêm phần trọng vẹn, bạn có thể tham khảo dịch vụ cho thuê xe máy tại Muaban.net:
Chùa Bút Tháp trải qua bao nhiêu thăng trầm lịch sử vẫn còn tồn tại và phát triển bền vững cho đến hiện nay. Đây xứng đáng là một trong những di tích Phật giáo độc nhất, uy nghiêm nhất trường tồn mãi theo thời gian. Hy vọng với những thông tin chia sẻ trên đây sẽ giúp quý đọc giả biết thêm về địa điểm lịch sử nổi tiếng này và nhanh chóng đến tham quan, du lịch tại đây để chiêm ngưỡng hết vẻ đẹp của Bút Tháp Tự. Đừng quên đón đọc nhiều bài viết hấp dẫn khác trên Muaban.net nhé!
>> Xem thêm: Chiêm bái những ngôi chùa lớn nhất Việt Nam, linh thiêng và cổ kính
