Đối với người lao động, bảo hiểm xã hội là loại bảo hiểm quan trọng và không thể thiếu. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu hết các thông tin về cơ sở pháp lý và quyền lợi của bảo hiểm xã hội dành cho người lao động. Vậy bảo hiểm xã hội là gì? Các chế độ mới nhất theo quy định bảo hiểm xã hội ra sao? Hãy cùng Cẩm nang Mua bán tìm hiểu về nội dung này thông qua bài viết sau đây!
Bảo hiểm xã hội là gì?
Những nội dung về bảo hiểm xã hội (BHXH) hiện nay được quy định rõ trong Luật BHXH năm 2014. Căn cứ theo Khoản 1 điều 3 luật BHXH năm 2014 định nghĩa BHXH như sau:
Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.
BHXH được nhà nước bảo hộ theo quy định của pháp luật nhằm đảm bảo quyền lợi và an toàn đời sống cho người lao động. Người lao động cần tham gia bảo hiểm xã hội để được hưởng các quyền lợi về an sinh xã hội của nước nhà.
>>> Xem thêm: Cập nhật mức hưởng lương hưu bảo hiểm xã hội tự nguyện mới nhất
Cơ sở pháp lý của BHXH
- Căn cứ theo luật BHXH năm 2014.
- Căn cứ theo NĐ số 115/2015/NĐ-CP quy định một số điều về BHXH.
- Căn cứ theo thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH quy định và hướng dẫn thi hành một số điều về BHXH.
Sổ bảo hiểm xã hội là gì?
Sổ BHXH là căn cứ để người lao động được hưởng các chế độ theo quy định của pháp luật. Nội dung của sổ sẽ bao gồm các mục thông tin về thời gian làm việc, quá trình đóng và hưởng BHXH.
Những loại hình của bảo hiểm xã hội
Hiện nay BHXH bao gồm hai loại chính bao gồm BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Đặc điểm của từng loại bảo hiểm như sau:
BHXH tự nguyện
Đây là hình thức bảo hiểm không mang tính chất bắt buộc. Người lao động có thể tham gia hoặc không tham gia đóng BHXH theo nhu cầu của mình. Mức đóng BHXH sẽ căn cứ và dựa theo tình hình tài chính của bản thân và gia đình. BHXH sẽ dựa trên mức đóng bảo hiểm, thời gian tham gia… để đánh giá các chế độ lương hưu khi hết tuổi lao động. Người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng các chế độ hưu trí và tử tuất.
>>> Có thể bạn quan tâm: Kinh nghiệm tìm việc làm tại TP HCM nhanh chóng và dễ dàng
BHXH bắt buộc
Đây là khoản phí BHXH yêu cầu người tham gia lao động và người sử dụng lao động phải đóng. Khoản phí đóng sẽ căn cứ theo yêu cầu của nhà nước do người lao động và người sử dụng lao động cùng đóng. Thông thường, trong hợp đồng lao động sẽ có những điều khoản và mức đóng BHXH dành cho người lao động.
Mức đóng của người lao động thấp hơn người sử dụng lao động. Người lao động được tham gia đóng bảo hiểm khi ký kết hợp đồng sau thời gian thử việc. Và thời hạn sử dụng lao động trên hợp đồng kéo dài ít nhất một năm. Các chế độ mà người tham gia BHXH bắt buộc nhận được: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất.
>>> Xem thêm: Cách tìm việc làm nhanh uy tín hiệu quả bạn nên biết
Bảo hiểm xã hội có gì khác so với bảo hiểm y tế?
Bảo hiểm y tế là hình thức bảo hiểm bắt buộc với các đối tượng nằm trong quy định luật bảo hiểm y tế. Mục đích của BHYT là chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng. Người tham gia BHYT sẽ được chi trả một phần hoặc toàn bộ chi phí thăm khám, chữa bệnh.
Như vậy về bản chất hai loại bảo hiểm này khác nhau hoàn toàn. Phân biệt giữa BHXH và BHYT như sau:
|
Bảo hiểm xã hội |
Bảo hiểm y tế |
|
Áp dụng khi người lao động bị ảnh hưởng hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, bệnh tật hưu trí. Phải làm hồ sơ, thủ tục để được chi trả các chế độ tương ứng. |
Áp dụng khi người tham gia BH đi khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế
Được thanh toán và giảm trừ tại thời điểm khám chữa bệnh mà không cần phải làm hồ sơ |
>>> Xem thêm: Cách tính hệ số lương cơ bản và những lưu ý cần biết
Quyền lợi của người lao động khi tham gia bảo hiểm xã hội
Người lao động khi tham gia đóng BHXH sẽ được hưởng các quyền lợi như sau:
- Tham gia và được hưởng các chế độ theo luật BHXH.
- Được cấp, quản lý và nhận lại sổ BHXH khi không còn làm việc.
- Được nhận lương hưu và các loại trợ cấp đầy đủ.
- Được hưởng các chính sách của BH y tế khi đang thai sản, nghỉ hưu, tai nạn lao động, nhận con nuôi…
- Nhận lương hưu, ủy quyền nhận lương hưu, trợ cấp cho người khác.
- Được cung cấp các thông tin về đóng BHXH định kỳ.
- Được quyền yêu cầu người đóng BHXH cung cấp thông tin về việc đóng BHXH 6 tháng 1 lần.
- Được phép tham gia khiếu nại, tố cáo và khởi kiện BHXH theo quy định của pháp luật.
Mức đóng bảo hiểm xã hội khi tham gia là bao nhiêu?
Mức đóng BHXH, BHYT và BHTN từ ngày 01/10/2021 đến hết 30/06/2022 theo quy định như sau:
Đối với NLĐ đang là công dân VN
|
Người sử dụng lao động |
Người lao động |
||||||||
|
BHXH |
BHTN |
BHYT |
BHXH |
BHTN |
BHYT |
||||
|
HT |
ÔĐ-TS |
TNLĐ-BNN |
HT |
ÔĐ-TS |
TNLĐ-BNN |
||||
|
14% |
3% |
0% |
0% |
3% |
8% |
– |
– |
1% |
1.5% |
|
20% |
10.5% |
||||||||
|
Tổng cộng 30.5% |
|||||||||
Mức đóng của NLĐ nước ngoài
|
Người sử dụng lao động |
Người lao động |
||||||||
|
BHXH |
BHTN |
BHYT |
BHXH |
BHTN |
BHYT |
||||
|
HT |
ÔĐ-TS |
TNLĐ-BNN |
HT |
ÔĐ-TS |
TNLĐ-BNN |
||||
|
– |
3% |
0% |
– |
3% |
– |
– |
– |
– |
1.5% |
|
6% |
1.5% |
||||||||
|
Tổng cộng 7.5% |
|||||||||
Mức đóng BHXH, BHYT và BHTN từ ngày 30/06/2022 đến hết 30/09/2022 theo quy định như sau:
Đối với NLĐ là người Việt Nam
|
Người sử dụng lao động |
Người lao động |
||||||||
|
BHXH |
BHTN |
BHYT |
BHXH |
BHTN |
BHYT |
||||
|
HT |
ÔĐ-TS |
TNLĐ-BNN |
HT |
ÔĐ-TS |
TNLĐ-BNN |
||||
|
14% |
3% |
0.5% |
0% |
3% |
8% |
– |
– |
1% |
1.5% |
|
20.5% |
10.5% |
||||||||
|
Tổng cộng 31% |
|||||||||
Đối với lao động là người nước ngoài
|
Người sử dụng lao động |
Người lao động |
||||||||
|
BHXH |
BHTN |
BHYT |
BHXH |
BHTN |
BHYT |
||||
|
HT |
ÔĐ-TS |
TNLĐ-BNN |
HT |
ÔĐ-TS |
TNLĐ-BNN |
||||
|
– |
3% |
0.5% |
– |
3% |
– |
– |
– |
– |
1.5% |
|
6.5% |
1.5% |
||||||||
|
Tổng cộng 8% |
|||||||||
>>> Xem thêm: Chia sẻ kinh nghiệm tìm việc làm Hà Nội lương cao
Tiền lương đóng BHXH gồm những khoản nào?
Khoản tiền lương đóng BHXH bắt buộc
Căn cứ theo Điều 89 Luật BHXH năm 2014, tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của người lao động theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định gồm:
- Tiền lương theo cấp bậc quân hàm, ngạch.
- Các khoản phụ cấp khác căn cứ theo chức vụ, thâm niên…
Tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của người lao động theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định gồm:
- Mức lương cơ bản.
- Phụ cấp theo lương.
- Các khoản bổ sung khác do người sử dụng lao động theo quy định.
- Trong đó, mức tiền lương tối đa đóng BHXH = 20 x Mức lương cơ sở = 29,8 triệu đồng.
Đối với BHXH tự nguyện
Căn cứ theo Điều 87 Luật BHXH năm 2014, giới hạn cao nhất và thấp nhất khi đóng BHXH như sau:
- Mức thu nhập thấp nhất chính là mức chuẩn hộ nghèo nông thôn là 700.000 đồng/ tháng.
- Mức thu nhập cao nhất gấp 20 lần mức lương cơ sở nhưng không qua 29.8 triệu đồng.
Đóng BHXH theo những phương thức nào?
Phương thức đóng BHXH bắt buộc
Việc đóng BHXH sẽ thông qua người sử dụng lao động. Các phương thức áp dụng căn cứ theo Điều 86 Luật BHXH năm 2014.
- Thực hiện đóng hàng tháng.
- Nếu trả lương theo sản phẩm hoặc khoản sẽ thực hiện đóng hàng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng 1 lần.
Phương thức đóng BHXH tự nguyện
Người lao động được tự chọn một trong các phương thức tại khoản 1 Điều 9 Nghị định 134/2015/NĐ-CP
- Đóng hằng tháng;
- Đóng 03 tháng một lần;
- Đóng 06 tháng một lần;
- Đóng 12 tháng một lần;
- Đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm một lần;
- Đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người tham gia bảo hiểm xã hội đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu.
Cách tra cứu toàn bộ thông tin bảo hiểm xã hội trực tuyến
Bước 1: Truy cập vào website chính thức của BHXH như sau:
https://baohiemxahoi.gov.vn/tracuu/Pages/tra-cuu-ho-gia-dinh.aspx
Điền các thông tin cá nhân và nhấn lấy mã OTP.
Bước 2: Tra cứu các thông tin người tham gia như sau:
Tỉnh/TP: ghi theo địa chỉ hộ khẩu thường trú hoặc tạm trú, giấy khai sinh nơi kê khai thông tin Hộ gia đình.
- Họ tên người tham gia đóng BHXH.
- Ngày, tháng, năm sinh.
- Số CMND/CCCD.
- Lấy mã xác thực và chọn vào mục tra cứu.
Bước 3: Sau khi tra cứu thông tin sẽ có 3 trường hợp xảy ra:
TH1: Mã số sổ BHXH trùng khớp với số sổ BHXH hiện có. Người lao động có thể sử dụng tiếp tục mã số này để tham gia đóng BHXH.
TH2: Mã số sổ BHXH không trùng khớp thông tin số sổ BHXH hiện có. Người lao động có thể tự rà soát để khai báo hoặc đơn vị sử dụng lao động rà soát để khai báo lại thông tin.
TH3: Không tra cứu được thông tin mã số BHXH của người lao động. Đơn vị sử dụng lao động thực hiện rà soát và hỗ trợ người lao động đăng ký thông tin.
Một số nguyên tắc bảo hiểm xã hội mà người đóng cần phải biết
- Mức hưởng BHXH sẽ căn cứ theo mức đóng, thời gian tham gia BHXH.
- Mức đóng BHXH bắt buộc dựa theo mức lương cơ sở của người lao động. Mức đóng BHXH tự nguyện căn cứ theo thu nhập và sự lựa chọn của người đóng.
- Nếu người lao động vừa tham gia đóng BHXH bắt buộc vừa có thời gian đóng BHXH tự nguyện sẽ được hưởng các chế độ hưu trí và tử tuất căn cứ theo thời gian tham gia đóng BHXH.
- Nếu người lao động đã nhận BHXH một lần sẽ được được tính vào thời gian làm cơ sở hưởng các chế độ BHXH.
Trên đây là toàn bộ các thông tin giải đáp thắc mắc bảo hiểm xã hội là gì mà bạn đọc đang thắc mắc. Hy vọng với những thông tin này các bạn sẽ hiểu thêm quyền lợi và nghĩa vụ khi tham gia bảo hiểm xã hội. Đừng quên theo dõi trang Muaban.net để cập nhật những quy định mới về luật BHXH và thông tin việc làm trên cả nước nhé!
Tác giả: Hiền Phạm.
